Gizliliği sağlamak ve blokzincirdeki veri boyutunu düşürmek amacı ile ortaya atılan Mimblewimble geliştirmesinin tarihi bizlere Satoshi’nin Bitcoin izahnamesini ortaya atışını anımsatıyor. Ağustos 2016 yılında popüler bilim kurgu serisi Harry Potter’da yer alan Voldemort karakterinin Fransızca karşılığı olan Tom Elvis Jedusor anonim ismi ile Bitcoin IRC sohbet kanalına gönderilen Mimblewimble izahnamesi ile hikayesi başlamaktadır. Mimblewimble ismi ise Tom Elvis Jedusor isminin esinlenildiği Harry Potter serisinde bir büyünün telaffuz edilişi olarak karşımıza çıkmaktadır.

İngilizce “Airdrop” kelimesi genel anlamı ile dilimizde “havadan atma”, “havadan düşme” ya da “havadan gelen” gibi anlamlara gelmektedir. Askeri literatürde de havadan uçak ile bir bölgeye bırakılan yardım olarak kullanılmaktadır. Kripto paralar özelinde ise “Airdrop”, kripto parayı ortaya çıkaran proje sahipleri ya da kurumun kullanıcılarına belirli şartlar dahilinde ya da şartsız olarak gerçekleştirdikleri ücretsiz kripto para dağıtım işlemine verilen isimdir.

ICO ifadesi hisse senedi piyasalarında sıkça kullanılan “IPO (Initial Public Offering), ilk halka arz” teriminin kripto para dünyasındaki karşılığı niteliğindedir. Bir hisse senedinin halka satışının gerçekleşeceği etkinlik demektir. ICO (Initial Coin Offering) terimi de dilimize “Koinin İlk İhracı” ya da “Kripto Paranın İlk İhracı” olarak geçmiştir. “Borsadan Token İhracı” bir tokenin ilk satışının bir kripto para borsası tarafından kontrol edilmesi ve çıkışının gerçekleştirilmesi işlemidir. IEO’lar proje fonlanması ve kaynak yaratılması sürecinin borsa tarafından yürütüldüğü fon toplama yöntemleridir. Günümüzde birçok kripto para alım satım platformunun geliştirdiği IEO platformları bulunmaktadır. Borsalar IEO’ları bu platformları üzerinden gerçekleştirmektedir. STO’lar “Menkul Kıymet Tokeni İhracı” olarak dilimize geçmiştir. ICO’lara benzerler ancak STO’larda sahiplik sağlayan tokenler ihraç edilmektedir. STO’lar ICO’lara göre daha güvenli ve daha denetim altında olan alternatifler olarak ortaya çıkmışlardır. ICO’ların tersi olarak STO’larda tokenler hisse senedi, bono ve fonlar gibi gerçek sahiplik hakkı sağlayan varlıkları temsil etmektedirler. IDO, terimi dilimize “Merkeziyetsiz Platformlardan Token İhracı” olarak geçmiştir. IDO’lar merkezsiz platform üzerinden yapılan fon toplama ya da kaynak sağlama yöntemleridir. Dünyadaki ilk Merkeziyetsiz Platformdan Token İhracı 17 Haziran 2019’da Raven Protocol’ün ihracı ile gerçekleşmiştir. Raven Protocol IDO’su 500.000 USD’lık sınıra ulaştıktan sonra sona erdirilmiştir.

“Fork” tabiri İngilizce “Çatal” anlamına gelen kelimeden ortaya çıkmış ve dilimize “Çatallanma” olarak geçmiştir. Günümüzde kripto para sektörünün durdurulamaz yükselişi ve gelişimi ile birlikte hayatımıza dahil olan kavramlardan biridir. Bitcoin’in ortaya çıkışı ve arkasında yatan felsefe, nakite karşı merkezsiz bir alternatif oluşturmak ve belirli bir otoritenin kontrolünde olmayan, düşük maliyetlerle kolayca transfer edilebilen dijital bir para birimi oluşturmaktı. Bitcoin’den sonra birçok kripto para birimi ortaya çıkmıştır. Ortaya çıkan bu kripto para birimlerinin bazıları çatallanma sonucu oluşmuştur.

Dünya Bankası 2017’de Dağıtık Defter Teknolojisi sistemlerini farklı taraflar arasında paylaşılan; dağıtık bir yapıya sahip, kriptografi ile şifrelenmiş ve güven ihtiyacını ortadan kaldıran bir veri saklama metodu olarak tanımlamıştır. Bu süreçte saklanan verilerin şifrelenmiş versiyonlarının bir sonraki veriye eklenmesi ile de blokzincir teknolojisi karşımıza çıkmaktadır.

CBDC, kelime anlamı olarak “Central Bank Digital Currency” ifadesinin kısaltmasıdır. Dilimizde, “Merkez Bankası Dijital Para Birimi” (MBDPB) anlamına gelmektedir. Bir ülkenin itibari parasının dijital halini temsil etmektedir. Bu sebeple, doğrudan ülkenin merkez bankası tarafından kontrol edilir.

Blokzincir teknolojisi ve kripto paralar finans dünyasını büyük ölçüde değiştirmektedir. Günümüzde tek bir merkez tarafından kontrol edilen ve yönetilen organizasyonların yerini merkezsiz organizasyonlar almaya başlamıştır. Bu alandaki ilk çalışmalardan biri merkeziyetçilik yapısını, doğası gereği reddeden kripto para sektöründe gerçekleşmiştir. Merkezsiz kripto paralar fikrinden esinlenen Stephan Tual, Simon Jentzsch ve Christoph Jentzsch; 2016 yılında DAO (Merkezsiz Otonom Organizasyonlar) fikri ortaya atmış ve “The DAO”yu kurmuştur. Merkezsiz otonom organizasyonlar, akıllı sözleşmeler içerisine kodlanmış kurallar çerçevesinde işlem görmektedir.

Bitcoin ilk kez ortaya çıktığında blokzincir ağı üzerinde gerçekleşen işlemler ağı yavaşlatacak fazlalıkta olmadığı için yoğunluk, gecikme gibi sorunlar yaşanmamaktaydı. Gün geçtikçe Bitcoin’in yaygınlaşması ve işlem sayısının artması ile birlikte işlemlerde gecikme ve işlem ücretlerinde sorunlar yaşanmaya başlamıştır. Bu sorunların temelinde yatan kavrama ise ölçeklenebilirlik adı verilmektedir. Ölçeklenebilirlik sorunu tam da, gönderilen işlemlerin ağın kapasitesini aşması sonucu, işlemlerin geç gerçekleşmesi ve yüksek işlem ücretlerinin ödenmesi olarak tanımlanabilir. Tüm bu ölçeklenebilirlik sorunlarının çözümü için birçok yöntem ortaya atılmıştır. Lightning Network de bu çözümlerden biridir.

Hakimiyet (Dominans) kelimesinin kullanılması Bitcoin'in bir zamanlar piyasadaki tek kripto para olması ve ardından gelen tüm kripto paraların fiyat hareketlerinin Bitcoin'e bağlı olması sebebiyle kullanılmaktadır. Kripto para piyasası bir pasta olarak düşünüldüğünde Bitcoin’e ait dilimin Bitcoin piyasa hakimiyeti oranı olduğunu söylenebilir.

Blokzincir ağı, sistemdeki verilere ulaşım açısından Açık (Public) Blokzincir Ağları ve Özel (Private) Blokzincir Ağları, veri işlemesi açısından ise İzin Gerektiren ve İzin Gerektirmeyen Ağlar olarak incelenebilir.

Sabit kripto paralar, bir değer üzerine endekslenmiş birimlerdir. Kripto paraların fiyat dalgalanmalarının çok yüksek olması ile dijital varlık yatırımcılarının sabit ve alıştıkları bir değer saklama ihtiyacının ürünü olarak ortaya çıkmışlardır.

Blokzincir, içerisine işlenecek her verinin şifrelendiği ve belirli zaman aralıklarında blok adı verilen yapının içerisinde saklanarak her yeni blokta bir önceki bloğa ait bir özetin bulunduğu ve tüm bu verilerin birden çok veri depolama noktasında saklandığı bir yapıdır.