Bir “Decentralized Application” (dApp) veya dilimizdeki karşılığı ile merkeziyetsiz uygulama, dağıtılmış bir ağ üzerinde çalışan yazılımsal uygulamalardır. DApp, herhangi bir yazılım uygulamasına benzer şekilde bir sisteme sahiptir. Ancak merkezi bir sunucu yerine P2P (eşler arası) blokzincir ağlarında çalışmaktadır. Herhangi bir akıllı telefon veya dizüstü bilgisayarda bulunan dijital bir uygulama ile benzerlik gösterebilmektedir. Tek ve en önemli fark merkezi bir sisteme bağlı olmamasıdır. DApp’ler, dağıtık yapısı sayesinde şeffaf, merkeziyetsiz ve saldırılara karşı güvenli hizmet ortamı sağlar.
DApp’lerin genel olarak özelliklerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz;
1. Açık Kaynak
Bir DApp, bağımsız bir yönetim sistemine sahip olmalı ve bir aracıya ihtiyaç duymadan kendi kendine çalışabilmelidir. Tüm değişiklikler kullanıcıların çoğunluğunun fikir birliği sunularak kabul edilmelidir. Kod tabanı incelemeye açık olmalıdır.
2. Merkeziyetsizlik
Bir DApp'in tüm operasyonel kayıtları (verileri ve çalışma kayıtları), halka açık, şeffaf ve merkeziyetsiz bir blokzincirde kriptografik olarak saklanmalıdır.
3. Teşvik Etmek
Blokzincir doğrulayıcılarının etkin olarak çalışmaya devam etmelerini sağlamak için proje tokenları ile ödüllendirme yapılabilmektedir.
Merkezi ve Merkeziyetsiz Uygulama Arasındaki Fark Nedir?
Merkezi uygulamalar bir veya birkaç kuruma ait uygulamalar olarak karşımıza çıkmaktadır. DAppler ise merkeziyetsiz olarak blokzincir ağı üzerinde çalışmaktadır. DAppler bir aracı kurum veya şirketin otorite varlığına ihtiyaç duymadan merkeziyetsiz olarak kullanıcıların doğrudan birbirleriyle işlem yapmalarını sağlar.
DApp'ler geleneksel uygulamalar gibi çeşitli sektörlerde kullanılmak üzere geliştirilebilme potansiyeline sahiptir. Sosyal ağlar, oyunlar, eğlence, üretkenlik araçları vb. konularda geliştirilebilirler. Birçoğu tüketicilerin merkezi olmayan finansal hizmetlere veya merkeziyetsiz finansa (DeFi) erişmesine yardımcı olacak araçlar olarak tasarlanmıştır.
Merkezi ve merkeziyetsiz uygulama yapılarını aşağıdaki görsel ile somutlaştırabiliriz.
DApp'lerin Faydaları:
Merkeziyetsizlik: DAppler, merkezi olmayan uygulamalardır. Tek bir otoriteye sahip olmamaları sebebiyle merkezi sistemlerin eksileri ile zafiyetleri tamamen ortadan kaldırılmış şekildedir.
Açık Kaynak: Bu özellik, DApp ekosisteminin yaygın şekilde gelişmesini teşvik eder. Geliştiriciler, blokzincir topluluğu genelinde daha fazla iş birliği fırsatı ile daha fazla fayda sağlayan uygulamaları kolayca oluşturabilir. Dileyen herkes açık kaynak kodları ile projelerin temelini inceleyebilir ve yeni projeler oluşturmak için bu teknolojilerden faydalanabilir.
Otomatik Teşvikler: Ağdaki doğrulayıcılara yaptıkları iş için ödüller ve komisyonlar verilebilmektedir. Bu sayede ağı korumak ve blok oluşturmakla görevli olan kullanıcılar emeklerinin karşılığı olarak belirli miktarlarda gelir elde edebilmektedir.
Şeffaflık: Ağda alınması gereken kararlar, bir fikir birliği protokolü yolu ile karara bağlanır.
