Halving (Yarılanma), kripto para ekosisteminde madencilik yapılarak kazanılan blok ödüllerinin, belirli aralıklarla yarıya düşmesi demektir. Bu aralıklar, Bitcoin için 4 yılda bir olacak şekilde Satoshi Nakamoto ve Bitcoin geliştiricileri tarafından dizayn edilmiştir. Blok ödüllerinin amacı, işlem kayıtlarını tutarak ağın güvenliğini sağlamak ve işlemlerin onay sürecini gerçekleştirip blokzincire işleyen madencileri ödüllendirerek teşvik etmektir. Halving’in temel amacı ise kripto para projelerinde madencilerin daha uzun dönemli çalışmasını teşvik etmektir. Blok ödülleri eğer hiç yarılanmadan, aynı hızlı devam ederse, arzı sınırlı olan bu kripto para birimlerinin toplam arzı normalden çok daha kısa sürede dolaşıma gireceği için, madencileri ağda kalmaya teşvik edecek tek getiri işlem ücretleri olacaktır. Bu da birçok madencinin ağdan ayrılmasına sebep olacak ve ağdaki işlemci gücünü büyük ölçüde düşürecektir. Bu sebeple bu kavramlar birbirine oldukça bağlı ve birbirini etkileyen kavramlardır. Halving kavramını ve madencileri ağa katılmaya teşvik eden madenci gelirleri kavramını detaylı bir şekilde inceleyelim.
Madenci Gelirleri
Bitcoin madenci gelirleri iki bölümden oluşmaktadır. Bunlar oluşturulan her blok için alınan blok ödülü ve gerçekleştirilen her işlem için alınan işlem ücreti ödülüdür.
Blok Ödülleri
Bitcoin madencilerinin en önemli gelirleri blok ödülleridir. Blokzincirler, içerisinde birçok işlemin yer aldığı blok adı verilen yapılardan oluşmaktadır. Madenciler, blokzincir ağı üzerinde oluşturduğu her başarılı blok için belirli miktarda blok ödülü elde eder. Bu blok ödülleri toplam Bitcoin arzı sonlanana kadar dağıtılacaktır. Toplam Bitcoin arzının mevcut şartlarda 2140 yılında tamamlanması beklenmektedir. Bu tarihten sonra gerçekleşecek işlemlerde madenciler blok ödüllerinden faydalanamayacaktır.
Madencilerin elde ettiği blok ödülleri her 210.000 blokta bir ya da yaklaşık olarak 4 yılda bir gerçekleşecek şekilde yarılanarak devam etmektedir. Bu işleme “Halving” adı verilmektedir. Diğer bir ifade ile blok ödülleri her 4 yılda bir yarıya indirilmektedir. Bu da her yarılanma ile birlikte dolaşıma giren Bitcoin sayısının azalacağını göstermektedir.
Bitcoin Halving Tarihleri
Bitcoin’in ortaya çıktığı 2009 yılından ilk yarılanma dönemine kadar blok ödülleri her bir blok için 50 Bitcoin olarak gerçekleşmiştir. Daha sonra bu ödül 28 Kasım 2012 tarihinde 25 Bitcoin’e, 9 temmuz 2016 tarihinde 12,5 Bitcoin’e ve 11 Mayıs 2020 tarihinde 6,25 Bitcoin’e düşmüştür.
Madenciler günümüzden 2024 yılında gerçekleşecek diğer “Halving (Yarılanma)” zamanına kadar her blok başına 6,25 Bitcoin ile ödüllendirilecektir. 2024 yılındaki yarılanmadan sonra ise bu sayı 3,125 Bitcoin’e düşecektir. Blok ödülü ağda madencilere sunulan matematiksel işlemleri en hızlı ve doğru şekilde çözen ilk madenciye ödenmektedir.
Bu işlem, Bitcoin ağındaki her bir madencilik cihazı için yaklaşık olarak her 10 dakikada bir tekrar etmektedir. Ağ zorluğu (Network Difficulty), ortalama olarak bir madencilik cihazının matematiksel işlemleri 10 dakikalık bir sürede çözmesini sağlamak için ayarlanmaktadır.
Bitcoin ağına katkıda bulunan **işlemci gücü (hashrate) **miktarı ile hesaplanan ağ zorluğu, bir Bitcoin bloğunu oluşturmanın ne kadar zor olduğunun bir ölçüsüdür. Ağda ne kadar çok işlemci gücü bulunursa, blok oluşturmak için gerçekleşecek rekabet de o kadar çok artacaktır. Bu doğrultuda ağ zorluğu da artış göstermektedir. Yüksek zorluk seviyesi, aynı sayıda bloğu çıkarmak için daha fazla işlemci gücü gerektirmektedir. Bu sebeple de daha fazla madenci bulunmakta ve ağı saldırılara karşı daha güvenli hale getirmektedir.
Yukarıdaki grafikte Bitcoin’in ortaya çıkışından günümüze kadar Bitcoin ağındaki “Ağ Zorluğu” görülmektedir. Grafiği incelediğimizde ağ zorluğunun zaman içinde sürekli arttığını görmekteyiz. Bu grafik bize aynı zamanda Bitcoin ağına katılan madenci sayısı hakkında da bir ipucu vermektedir. Ağ zorluğunun artması için ağa katılan işlemci gücünün artması, işlemci gücünün artması için ise ağdaki madenci sayısının artması gerekmektedir. Bu sebeple zaman içerisinde Bitcoin ağının giderek daha fazla güçlendiğini ve gelecekte yeni madencilerin katılımıyla daha güçlü ve güvenli hale gelebileceğini söyleyebiliriz.
İşlem Ücretleri
Madenci gelirlerinin ikinci bölümü ise işlem ücretlerinden oluşmaktadır. Blokzincir ağındaki tüm işlemler madenci onayından geçerek blokzincire işlenmektedir. Bitcoin’de bir transfer işlemi gerçekleşeceği zaman öncelikle ağda bulunan **mempool’**a düşer. Bu bölüm, tamamlanmayı bekleyen işlemlerden oluşmaktadır. Madenciler bu işlemler arasında seçim yapabilmekte ve bir sonraki bloğa eklemek için işlemi öne çekebilmektedir. Bu sebeple, madenciler bu işlemleri gerçekleştirirken daha yüksek işlem ücreti ödenmiş işlemlere öncelik verebilmektedir. Daha fazla işlem ücreti ödendiği takdirde işleminiz daha hızlı bir şekilde gerçekleşebilmektedir.
Yukarıdaki grafikte Bitcoin ağında gerçekleşen son bir yıldaki ortalama işlem ücretleri görülmektedir. Ortalama işlem ücretleri, içerisinde bulunduğumuz 2021 yılı Nisan ayında 63 USD seviyelerine kadar yükselmiştir. Haziran ayı itibari ile ise işlem ücreti 7 USD seviyelerine kadar gerilemiştir.
Halving (Yarılanma) İşlemi Sonlandığında Ne Olacak?
Aşağıdaki grafikte Bitcoin’de gerçekleşen 2. ve 3. halving sonrası orta vadede fiyat hareketlerindeki değişim görülmektedir. Peki halving işlemi ne zaman sonlanacak ya da sonlandığında Bitcoin’i neler bekliyor?
Bitcoin’de tahmini olarak 2140 yılında toplam arzdaki tüm Bitcoin’ler dolaşıma girecektir (Mevcut şartların devam etmesi halinde). Bu tarihten itibaren blok ödülleri sonlanacak ve madenciler yalnızca işlem ücretlerinden faydalanmak zorunda kalacaktır. Bu da ağa yeni madencilerin katılması ya da mevcut madencilerin ağda kalmasını olumsuz etkileyebilecek bir unsur olarak görülebilir. Ancak 2140 yılına kadar Bitcoin ağ protokolünün değişmesi olası seçeneklerden biridir. Bitcoin ağı, topluluğu ve geliştiricileri tarafından birçok geliştirmeye ve güncellemeye tâbidir. Tüm bunların dışında ödül yarılanmasının uzun süre devam edecek olması Bitcoin madencilerinin ağda uzun yıllar aktif şekilde yer alacağının en önemli göstergesidir.
