A
Adres: Kripto para adresleri yatırımcıların sahip oldukları özel hesap adresleri gibidir. Yatırımcılar birbirleri arasında transfer yaparken genel adreslerini paylaşabilir ve kripto para transfer işlemlerini gerçekleştirebilirler.
Airdrop: Askeri literatürde “havadan gelen yardım” anlamında kullanılan bu tabir, kripto paralar özelinde ise, kripto parayı ortaya çıkaran proje sahipleri ya da kurumun kullanıcılarına belirli şartlar dahilinde ya da şartsız olarak gerçekleştirdikleri ücretsiz kripto para dağıtım işlemine verilen isimdir.
API (AP - Application Programs): ”Uygulama Programlama Arayüzü” anlamına gelen kelimelerin kısaltılmış halidir. Bir yazılımın başka bir yazılımda tanımlanmış işlevlerini kullanabilmesi için oluşturulmuş arayüz olarak tanımlanmaktadır.
ASIC (Application-specific integrated circuit ): Belirli sorunları çözmek için tasarlanmış çipler.
Akıllı Kontratlar: Bilgisayar protokollerine bağlı olarak, satıcı ve alıcının mutabık olduğu anlaşma şartlarını, kod dizinleri halinde sunan sözleşmelerdir. Blokzinciri üzerinde çalışan dijital kontratlar olarak da tanımlanmaktadır.
B
Blokzincir: Blokzincir, içerisine işlenecek her verinin şifrelendiği ve belirli zaman aralıklarında blok adı verilen yapının içerisinde saklanarak her yeni blokta bir önceki bloğa ait bir özetin bulunduğu ve tüm bu verilerin birden çok veri depolama noktasında saklandığı bir yapıdır.
Blok Ödülü: Blok ödülü, madencilere onayladıkları her doğru ve geçerli blok için ödenen bir nevi hizmet bedelidir.
C
Cüzdan: Herhangi bir dijital varlığın bir kişiye ait olduğunu ispatlayan Özel Anahtarı (Private Key) saklama, para gönderip alma işlemlerinin yapıldığı dijital yazılımlardır.
Ç
Çoklu İmza (Multi - Signature): Çoklu imza teknolojisi, iki veya daha fazla kullanıcının dijital belgeleri ve kripto para işlemlerini toplu olarak imzalanmasında kullanılır.
Çifte Harcama (Double Spending): Aynı dijital varlık veya tokenin, aynı anda birden fazla kez transfer edilmesi girişimine double-spending ya da çift harcama denir. Çift harcama, blockchain ağlarında nadir de olsa görülen potansiyel bir tehlikedir.
D
Doğrulayıcı (Node): Doğrulayıcılar, blokzincir üzerindeki işlemlerin kayıtlarını tutan, bilgilerin ağa yayılmasını sağlayan, ağın güvenliğini ve merkeziyetsizliğini koruyan internete bağlı bilgisayarlardır.
Deterministik Cüzdan: Türkçe karşılığı belirleyici, rastgele olmayan anlamına gelir. Tohum olarak bilinen tek bir başlangıç noktasından anahtar türetme sistemidir. Kullanıcı ana cüzdanının kaybolması akabinde belirli bir algoritma ve tohum üzerine kurulu daha önce yedeklenmiş olan deterministik cüzdan sisteminden kolayca ulaşabilir.
Dijital İmza (Digital Signature): Bir anlamda elektronik parmak izi denebilir. Sanal ortamda kodlanmış bir mesaj biçiminde olan dijital imza, imzalayanı kayıtlı bir işlemdeki bir belgeyle güvenli bir şekilde ilişkilendirir. Gerçeklik ve bütünlüğü doğrulamak için kullanılan matematiksel bir tekniktir.
DDoS Saldırısı (Distrubuted Denial of Service Attack) (Dağıtık Hizmet Engelleme): Hedeflenen bir sunucu, hizmet veya ağ çevresindeki altyapıyı bir İnternet trafiği akışıyla bozmaya yönelik kötü niyetli bir girişimdir.
E
ERC-20: Açılımı “Ethereum Request for Comments” olan bu protokol standartı, Ethereum ağında token oluşturmak için belirlenen kuralları ve standartları içermektedir.
EVM (Ethereum Sanal Makinesi): Ethereum üzerinde geliştirilen uygulamaların çalıştırılması için kullanılan bir sanal makinedir.
EIP (Ethereum Improvement Proposal): Ethereum Improvement Proposal’ın kısaltmasıdır. EIP’ler ya da dilimizdeki karşılığı olan Ethereum Geliştirme Teklifleri, Ethereum ağında gerçekleştirilecek teklifleri içeren ve geliştiriciler tarafından öne sürülen önerilerdir.
ERC-721: Ethereum blokzincirinde değiştirilemez veya benzersiz belirteçlerin nasıl oluşturulacağını açıklayan ücretsiz, açık bir standarttır. Çoğu jeton değiştirilebilir olsa da ERC-721 tokenlerinin hepsi benzersizdir. ERC-20 tokenleri bölünebilirken, ERC-721 tokeninin en küçük birimi bölünemez.
F
Fork: Türkçede “Çatallanma” olarak kullanılan bu terim, bir projede gerçekleşen fikir ayrılığı gibi ayrılıklar sonucu gerçekleşen bölünmelerdir. Bu bölünmeler “Yumuşak” ya da “Sert” olarak gerçekleşebilmektedir.
Fikir Birliği (Consensus-Mutabakat): Her blokzincir bir işleyiş yöntemine ve çalışma şekline sahiptir. Bu çalışma şekillerine mutabakat ya da fikir birliği denilmektedir. En sık kullanılan fikir birliği (konsensüs) mekanizmaları da Proof of Work (İş İspatı) ve Proof of Stake (Pay İspatı)’tir.
G
Gas: Ethereum ağı üzerindeki işlemci gücünü kullanmak için gerekli olan yakıt birimine gas denir. Ethereum ağında işlemlerin gerçekleşmesi için gas mecburi bir unsurdur.
Gas Limiti: Gas Limiti bir kullanıcının kullanmak istediği işlemci gücü için ödemek istediği en yüksek değerdir. Bu konuda Ethereum izahnamelerinden birinde yer alan açıklamaya göre her işlem en az 21,000 Gas değerinde olabilir. Gas Ücreti: Her gas birimi GWEI cinsinden ifade edilir. GWEI ise WEI biriminin daha rahat anlaşılabilir şeklidir. WEI, Ethereumun en küçük birimidir.
Genesis Blok: Genesis blok, bir projenin ağı üzerinde işlenen ilk bloktur.
Goerli TestNet: Bu test ağı, Eylül 2018'de ortaya çıkmıştır. Parity Ethereum, Geth, Nethermind, Hyperledger Besu (eski adıyla Pantheon) ve EthereumJS'yi senkronize eden ilk yetki kanıtı çapraz istemci test ağıdır. Tamamen açık kaynaklı, topluluk tabanlı bir projedir.
H
Halving: Halving kelime anlamı itibari ile yarılanma demektir. Proof of Work protokolü ile işleyen kripto para projelerinde madencilik ödüllerinin belirli aralıklarla yarıya inmesi işlemidir.
Hash: Bir metnin şifrelenerek algoritmik olarak önceden tahmin edilemez hale gelme işlemine denir.
I
ICO: ICO (Initial Coin Offering) terimi dilimize “Koinin İlk İhracı” ya da “Kripto Paranın İlk İhracı” olarak geçmiştir. Buradaki ilk ifadesi kripto paranın halka ilk kez ihracının gerçekleştirilmesi anlamını taşımaktadır. Projeler kaynak oluşturmak amacı ile çıkardıkları tokenleri ya da kripto paraları satışa sunabilmekte ve bu şekilde fon toplayabilmektedir.
M
Merkeziyetsizlik: Blokzincir üzerinde bir verinin birden çok noktada saklanması ve birden çok doğrulayıcı ile çalışması sonucu ortaya çıkan dağıtık yapı.
Mainnet (Ana Ağ): Dilimizdeki karşılığı ile Ana Ağ, kendi blokzinciri olmayan ve farklı bir ağ üzerinde çalışan kripto para projelerinin kendi ağını oluşturması anlamına gelmektedir.
N
Non-Fungible Token (NFT): Eşsiz, benzersiz tokenler olan NFT’ler, ERC-721 tabanlı olarak belirli sayıda oluşturabilmektedir. Bu sebeple benzersiz ve sınırlı sayıda bulunmaktadır. Blokzincir üzerindeki sanatsal faaliyetlerde oldukça yaygın olarak tercih edilmektedir.
Ö
Ölçeklenebilirlik (Scalability): Bir sistemin artan talebi karşılayabilmek üzere büyüme becerisini ifade eder.
P
Proof of Stake (Pay İspatı): PoS işlemleri onaylamak ve zincire yeni bloklar eklemek için kullanılan Blokzincir teknolojisindeki orijinal fikir birliği algoritması olan Proof of Work'e (POW) alternatif olarak oluşturulan bir sistemdir.
Proof of Work (İş İspatı): PoW, Bitcoin madencilerinin blokzincire yeni bir blok eklenerek işlemlerin onaylanması ve güvenilirliğini sağlamak için ağ üzerinde kullanılan, bir algoritmaya dayalı geliştirilen mekanizmadır. Blokzincir ağında çalıştırılan bu algoritma, yapılan işlemleri onaylarken, zincire eklemek üzere yeni bloklar üretmek ve dışarıdan gelebilecek saldırı, spam mesajları gibi tehditleri önlemek amacıyla geliştirilmiştir.
Protokol: Bir protokol temel olarak bir şeye nasıl çalışacağını söyleyen temel bir kod katmanıdır. Her blokzincirinin çalışma şekli bir protokol tarafından belirlenir.
Private Key (Özel Anahtar): Halka açık blokzincirlerde tüm veri kayıtları görüntülenebilir nitelikte karşımıza çıkar. Blokzincirde bir işlem gerçekleştirilirken, Açık anahtarlar (Public Key) herkes ile paylaşılabilir ve transferlerde gönderici ya da alıcı olarak görünür haldedir. Bu nedenle sistem, kişilerin veriler üzerinde kontrol gücünü sağlayabilmesi için özel anahtar (private key) yardımıyla istenen işlemi imzalar. Kısaca Özel Anahtarlar (Private Key) bu işlemlerin gerçekleşmesini sağlayan yetkilendirme anahtarlarıdır.
Public Key (Açık Anahtar): Kripto para birimleri blokzincirler üzerindeki muhasebe kayıtlarında saklanmaktadır. Cüzdan kavramı, aslında blokzincir ağına bağlanıp veri kayıtlarının görüntülenmesidir ve halka açık blokzincirlerde tüm veri kayıtları görüntülenebilir. Bu koşullar çerçevesinde Açık anahtarlar (Public Key), herkes ile paylaşılabilen ve transferlerde gönderici ya da alıcı olarak görünen adresler şeklinde karşımıza çıkan anahtar türüne verilen isimdir.
R
Rinkeby: Bir Ethereum test ağıdır.
Ropsten: Bir Ethereum test ağıdır.
S
Solidity: Ethereum blok zincirinde çalışan “Akıllı Sözleşmeler” yazmak veya uygulamak için bir programlama dilidir.
T
Token: Kendi blokzincirleri bulunmayan, farklı bir blokzincir ağı üzerinde faaliyetlerini gösteren projelerin kripto para birimlerine token adı verilmektedir. Örneğin Ethereum blokzinciri üzerinde çalışan birçok proje ve bu projelerin tokenleri yer almaktadır.
Testnet (Test Ağı): Blokzincir geliştiricileri tarafından test amacıyla kullanılmak üzere oluşturulmuş, MainNet’e (Ana Ağa) geçmeden önce bir alternatif niteliği taşıyan blokzincirleri ifade etmektedir.
Z
Zorluk: İş İspatı modeli ile çalışan madencilik yapılarında ağın blok üretiminde gerekli işlemci gücünü belirlediği zorluk derecesidir.
