Kripto para ekosisteminin gelişmesi ve küreselleşmesi ile blokzincir teknolojisine olan ilgi de artmaya başlamıştır. Ekosistemin nasıl işlediğini anlayabilmek için öncelikle blokzincir teknolojisini anlamak gerekir. Blokzincir; dağıtık, şeffaf, değiştirilemez ve güvenli veri yapıları sağlayan teknolojiler bütünüdür. Temel olarak teknoloji, eşler arası onaya dayalı ve şifrelenerek çalışan bir veritabanı oluşturmaktadır.
Blokzincir teknolojisi, Bitcoin’in çıkışı ile anılsa da tarihi Bitcoin’den daha öncelere dayanmaktadır. Blokzincirin ilk kullanımı, 1990’ların başında bilgisayar bilimcisi Stuart Haber ve fizikçi W. Scott Stornetta'nın dijital verileri korumanın bir yolu olarak blokzincirde kriptografik teknikler uygulanmasıyla başlamıştır. Blokzincir teknolojisi, sadece kripto para ekosisteminin temelini oluşturmakla kalmayıp, birçok alanda kendini göstermeye başlamıştır.
Bankacılık ve Finans
Blokzincir, ağ üzerinde gerçekleşen tüm işlemleri takip etmeye imkân veren saydamlık, üretilen verilerin üzerinde işlem yapılmasını engelleyen değiştirilmezlik ve güvenli veri saklama özellikleri sayesinde, bankacılık ve finans alanı için oldukça kullanışlı ve güvenli bir çalışma alanı yaratmaktadır.
Nisan 2018'de Banco Santander, dünyanın ilk blokzincir tabanlı para transferi hizmetini başlatmıştır. "Santander One Pay FX" olarak bilinen hizmet, kullanıcıların uluslararası olarak gerçekleşen para transferlerinde kullanılmaktadır. Büyük bir ticari banka olarak Santander, blokzincir sayesinde özellikle uluslararası transferler alanında çok sayıda bireysel müşterisine daha verimli ve daha ucuz ödemelerden yararlanabilme imkânı sunmaktadır. Blokzincir teknolojisi, bankaların işlemleri manuel olarak çözme ihtiyacını azaltarak bu transferlerin maliyetini azaltmak için kullanılabilmektedir.
Blokzincir, aynı zamanda ticari anlaşmalarını düzenleme ve sınırlar arasındaki süreci kolaylaştırma yeteneğine sahiptir. İşletmelerin birbirleriyle bölgesel veya coğrafi sınırların ötesinde daha kolay işlem yapmalarını sağlamaktadır.
Blokzincirin son derece güvenli yapısı, insan hatası olasılığını önemli ölçüde azalttığı ve kayıtların bütünlüğünü sağladığı için muhasebe ve denetim alanlarında oldukça kullanışlı bir çalışma sağlamaktadır. Bunun da ötesinde, blokzincir altyapısı ile kayıt altına alınan veriler hiçbir kişi ya da kuruluş tarafından değiştirilememektedir.
Tüm bunların yanında, blokzincirin ayrılmaz bir parçası olan şifreleme özelliği, onu kara para aklamayla mücadelede son derece yararlı kılmaktadır. Teknoloji, bir işletmenin müşterilerinin kimliklerini tanımlaması ve doğrulaması süreci olan "Know Your Customer (KYC)" özelliğinin de başarılı bir şekilde uygulanmasını sağlamaktadır.
Sağlık Hizmeti
Teknoloji geliştikçe, sağlık sektöründe tıbbi cihazların kullanımı artmaya başlamıştır. Blokzincir teknolojisi sayesinde, tıbbi cihazlar elde ettikleri verileri benzersiz şekilde kayıt altına alabilme ve her hastanın tıbbi geçmişini arşivleyebilme imkanı sunmaktadır. Daha önce de bahsettiğimiz üzere, arşivlenen bu kayıtlar üst düzey güvenlik içerisinde korunacak ve hasta gizliliği kolayca sağlanacaktır. Sağlık hizmetlerine blokzincir teknolojisinin entegre edilmesine bir örnek olarak, Kıbrıs’ta bir hastane, COVID-19 aşılarını doğrulamak için blokzincir tabanlı bir mobil uygulama kullanmıştır. E-Chert isimli uygulama ile aşı sertifikaları VeChain’in, “VeChainThor” blokzinciri üzerinden doğrulanmıştır.
Devlet Organları
Ulusal ve yerel yönetimler, her vatandaşın doğum ve ölüm tarihleri, medeni hal veya mülk devirleri gibi kayıtlarını tutmaktan sorumludur. Yönetimlerin çoğu bu verileri dijital ya da kağıt dokümanlar halinde tutmaktadır. Blokzincir teknolojisi bu gibi verilerin düzenli bir şekilde kayıt altına alınabilmesini sağlayacaktır. Aynı zamanda vatandaşların gerekli durumlarda bireysel verilerine kolayca ulaşmalarına imkan tanıyacaktır. Blokzincir teknolojisi oy verme ve oyların sayılmasında da kullanılabilmektedir, ulusların kaderini belirleyen seçimlerde, yaşanabilecek usulsüzlük ya da teknik aksaklıkların, güvenliği veri saklama özelliği ile önüne geçme imkanı sunacaktır.
Blokzincir teknolojisinin devlet organlarında kullanıma bir örnek olarak, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Smartus Projesini İstanbul’da hayata geçirmek için çalışmalarını sürdürmektedir. Söz konusu Smartus projesi kapsamında, vatandaşların belediyeden aldığı hizmetlere dair tüm veriler blokzincir teknolojisi ile güvenli bir şekilde saklanacaktır.
Askeri Teknoloji
Blokzincir teknolojisinin askeri alanda kullanabileceği yerlerin başında gizli ve kritik bilgilerin depolanması ve korunması gelmektedir. Blokzincir, gizli verilerin dağıtık ve şifreli bir şekilde saklanmasına imkân sağlamaktadır. Bu şekilde merkezi sistemlerde sıklıkla rastlanan siber saldırı ihtimali de azaltılmaktadır.
IoT (Nesnelerin İnterneti)
Internet of Things (IoT), var olan her nesnenin internet erişimi sayesinde diğer cihazlar ile iletişim kurmasını sağlayan bir teknolojidir. Blokzincir ve IoT teknolojisi birlikte çalıştıklarında;
Tedarik zinciri: Malların sevk edildikleri sırada yerlerinin takip edilmesi ve belirlenen şartlar dahilinde kalmasının sağlanması.
Varlık takibi: Bulut çözümlerine alternatif olarak faaliyet ve çıktıları kaydetmek için varlıklar ve makinelerin izlenmesi gibi imkanlar sağlayabilmektedir.
Eğitim
Blokzincir teknolojisinin sağladığı faydaların eğitim alanında da kullanılabileceği birçok araştırmacı tarafından öngörülmektedir. Yaşam boyu öğrenme fırsatlarını artırmak, akıllı sözleşmeler yoluyla eğitimciler için daha fazla verimlilik sağlamak ve diğer faydaların yanı sıra öğrencilere akademik kayıtlarının blokzincir üzerinde saklaması bu faydalar arasında sayılmaktadır. Teknoloji gelişmeye devam ettikçe, blokzincirin eğitim alanında daha büyük bir rol oynaması muhtemel olacaktır.
Öğrenci kayıtlarının sayısı neredeyse sonsuzdur. Çok sayıda kağıt doküman ve akademik kimlik bilgilerini doğrulamak zaman alıcı olabilmektedir. “Credential Engine” tarafından 2019 yılında gerçekleştirilen analize göre notlar, sertifikalar, dijital rozetler dahil olmak üzere öğrenimi belgeleyen 738.000'den fazla benzersiz kimlik bilgisi bulunmaktadır. Tüm bu veriler blokzincir teknolojisi ile güvenli bir şekilde saklanabilmektedir.
