Kripto paralar, tüm dünya üzerindeki herhangi bir cüzdana, para ya da ödeme transferi gerçekleştirmemize olanak sağlayan araçlardır. DeFi ise bu işlemleri bir adım daha öteye götürmeyi amaçlamaktadır. DeFi bir yatırım aracı değildir, bir işleyiş biçimi ya da diğer bir ifade ile bir konsepttir. DeFi, geleneksel finans alanında gerçekleştirebileceğimiz işlemleri, merkezsiz bir şekilde, akıllı kontratlar aracılığı ile gerçekleştirmemize olanak sağlayan hizmetlerin genel adıdır. Ethereum blok zinciri üzerindeki akıllı kontratlar ile, bugün gerçekleştirdiğimiz her finansal hizmete ve işleme dünyanın her yerinden herkesin erişebildiği bir düzen, akıllı sözleşme olarak adlandırdığımız programlarla mümkün hale gelmiştir. Bu sözleşmeler sayesinde, geliştiriciler artık yalnızca kripto para transferi gerçekleştirmeyecek, çok daha faydalı, daha düşük maliyetli ve gelişmiş birçok farklı işlevden hızlı bir şekilde yararlanabileceklerdir. DeFi uygulamaları günümüzde kripto piyasalarında en hızlı büyüyen sektörlerden biri konumundadır. Birbirinden benzersiz birçok farklı proje bulunmaktadır. Bu işlevler arasında “Lending” ismini verdiğimiz belirli bir teminat karşılığında faiz kazancı elde etme, borç alıp verme gibi birçok özellik bulunmaktadır. Ek olarak sabit koinler, mortgage sözleşmeleri, kredi işlemleri ve sigortacılık işlemleri de DeFi ile kolay ve düşük maliyetli olarak mümkün hale gelmiştir. Sabit Koinler, geleneksel enstrümanlara değer sabitlemesi yapılarak oluşturulmuş dijital olarak kolay bir şekilde transfer edilebilen kripto varlıklarıdır.
Bir örnek verirsek:
Birbirinden çok farklı yerlerde bulunan iki yabancının arasında banka ya da herhangi bir kurum arada olmadan kredi verilmesi ya da alınması bir örnek olabilir. Şartları daha önce belirlenmiş bu uygulamalarda, kredi verenin ve kredi alanın birbirini tanımasına ya da görmesine gerek yoktur. Uygulama, daha önce belirlenmiş akıllı kontrat şartları altında gerçekleşir. DeFi uygulamaları sayesinde krediler, diğer bankacılık işlemleri, tasarruflar, sigortalar ve daha birçok alanda yenilik sağlanmıştır. Bankacılıkta olduğu gibi kripto paranızdan da faiz geliri elde edebilirsiniz. Bankacılık sektöründeki yoğun kağıt işinden ve zaman kaybından da kurtulabilirsiniz. Kodlar blokzincirde şeffaf bir şekilde bulunduğu için, taraflar arasında da güven problemi oluşmamaktadır. Şeffaf olmasının yanında işlemler aynı zamanda blok zincirde kriptografik süreçten geçerek gizli hale gelmektedir.
Sağladığı Kolaylıklar:
DeFi uygulamalarına internet bağlantısı olan her yerden kripto cüzdanları ile etkileşime girebilir ve işleminizi gerçekleştirebilirsiniz. Bu uygulamaları herkes oluşturabilir ve herkes kullanabilir. Sigortanız, kredi başvurularınız için uzun işlem süreleri, kalabalık banka sıraları ya da yorucu sözleşme işlemleri bulunmamaktadır. Belirli bir teminat karşılığında borca ihtiyacınız olduğu durumlarda kısa sürede alabilirsiniz. Daha sonra tutarın ödemesini gerçekleştirerek kilitlenmiş teminatlarınıza da erişebilirsiniz.
DeFi örnekleri:
DeFi uygulamalarından en önemlileri, kullanıcıların dijital varlıklarını saklayabildiği ve kendi aralarında alım satım yapabildiği Merkeziyetsiz Borsalardır. Bu borsalara DEX (Decentralized Exchange) adı verilmektedir. Bu platformlarda yapılan alım satım işlemleri akıllı kontratlar sayesinde doğrudan cüzdanlar arasında gerçekleşmektedir.
DEX - Decentralized Exchange - Merkezi Olmayan Borsa: Uniswap
Uniswap ERC-20 Tokenlarının anlık değişimini sağlayan bir DEX, diğer bir ifade ile merkezi olmayan bir borsadır. Uniswap üzerinde likidite sağlayanlar bulunmaktadır. Bu likidite sağlayıcıları ETH ile diğer ERC-20 tokenleri arasında değişime olanak sağlarlar. Sağladıkları likidite sayesinde diğer kullanıcıların anında swap işlemi yapabilmesini mümkün kılmaktadırlar. Likidite sağlayıcılara ise swap işlemleri sırasında belirli bir miktar ücret ödenmektedir. Bu ücrete de “Liquidity Provider Fee”, “Likidite Sağlayıcısı Ücreti” denilmektedir.
Merkezi Olmayan Borç Verme Platformları : MakerDAO, Compound
MakerDAO, DeFi platformları arasında günümüzde yaygın olarak kullanılan merkezi olmayan borç verme platformlarından biridir. MakerDAO üzerinde kredi veren bulunmamaktadır. Borç alınabilecek tek varlık DAI'dir. Borçlular, ETH'yi ya da ERC-20 tokenlarını teminat olarak sisteme kitleyerek yeni oluşturulmuş bir DAI arzını ödünç alabilirler. Bu DAI üzerinden faiz kazancı sağlayabilirler ya da işlem yapabilirler. Aldıkları DAI’leri sisteme geri iade ederek teminatlarının kilidini açabilirler. Örneğin elinizde belirli bir miktar Ethereum var ve ödeme gerçekleştirmeniz gerekmektedir, Ethereum’larınızı satmak istemiyorsunuz. Bu platform üzerinden Ethereum’larınızı kilitleyerek karşılığında DAI alabilir ve bu DAI’leri dilediğiniz gibi kullanabilirsiniz. Daha sonra karşılığında aldığınız DAI’leri geri ödeyerek Ethereum’larınızın kilidini açabilirsiniz. Bu sürede DAI’leriniz üzerinden faiz kazancı da elde edebilirsiniz. DAI'deki faiz oranı küreseldir ve MKR token sahipleri tarafından belirlenir.
Compound:
Compound da benzer şekilde faaliyet göstermektedir. Kullanıcılar Compound üzerinden teminat kilitleyerek borç alabilir ya da borç verebilirler. Krediler ya da borçlar geri ödendiğinde teminatların kilitleri açılabilir ve bu varlıklarınıza tekrar erişebilirsiniz. Compound üzerinde de MakerDAO’da olduğu gibi cToken’lar bulunmaktadır. Belirli bir teminat kilitlemesi sonucu elde edilebilen bu cToken’larla kullanıcılar faiz kazancı sağlamak ya da alım satım işlemi gerçekleştirmek gibi birçok faaliyette bulunabilirler.
Dharma:
Dharma, birebir kullanıcılar arasında bireysel olarak borç verenler ile borç alanları eşleştirerek kredi kullandırmaktadır. Dharma’da borçlular ve borç verenler sabit vadeli ve faiz oranlı kredileri kullanırlar. Dharma kullanıcıların kolayca borç verebildikleri ve borç alabildikleri bir platformdur.
Synthetix:
Synthetix, kullanıcıların altın, gümüş, kripto para birimleri ve Euro gibi geleneksel para birimleri gibi varlıkların sentetik versiyonlarını oluşturmalarına ve değiştirmelerine olanak sağlayan bir platformdur.
