Kripto para birimlerinin gün be gün artan benimsenmesiyle birlikte dünyanın dört bir tarafında kripto para ATM’lerinin kurulumunda büyük bir artış görünüyor. Kripto para yatırımcıları bu ATM’ler aracılığıyla kripto para alıp satabiliyor ve nakit para çekme hizmetine ulaşabiliyor.
Tarihler 29 Ekim 2013’ü gösterdiğinde Kanada’nın Vancouver kentinde kripto para birimi için ilk ATM kurulumu gerçekleşmişti. Dünyanın ilk kripto para ATM’si uzun ömürlü olmadı. Zira Waves Coffee Shop'ta bulunan bir Robocoin makinesi Bitstamp'ın işletim hataları nedeniyle yalnızca iki yıl kadar faaliyet gösterebildi.
Slovakya’nın Bratislava kentinde ise 8 Aralık 2013 tarihinde bir Bitcoin ATM’si kurulumu gerçekleşti. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk Bitcoin ATM'si ise 18 Şubat 2014'te Albuquerque, New Mexico'da kuruldu. Ancak bu ATM de kısa ömürlü oldu ve sadece bir ay çalıştıktan sonra kullanımdan kaldırıldı. Bitcoin ATM'lerinin de geleneksel ATM'lerle aynı yasa ve düzenlemelere uyması gerektiği konusunda fikir birliğine varılmıştır. Amerika Birleşik Devletleri'nden örnek verecek olursak ülkedeki tüm Bitcoin ATM operatörleri Mali Suçları Uygulama Ağı'na (FinCEN) kaydolmalı ve Banka Gizlilik Yasası'nın (BSA) Kara Para Aklamayı Önleme (AML) düzenlemelerine uymalıdır. Günümüzde birçok kripto ATM’si özellikle kafelerde, mağazalarda tren istasyonları ve havaalanları gibi ulaşım merkezlerinde bulunur. Genel olarak, ticari bir alana ATM kurdurmak isteyen işletme sahiplerinin bir Bitcoin ATM sağlayıcısı ile sözleşme yapması gerekecektir. Bitcoin ATM sağlayıcı daha sonra cihazın yerinde kurulumuyla ilgilenecektir.
Kripto para ATM’lerinin genel olarak faydaları şunlardır:
- Erişimin kolay olması: Kripto para merkezi bir sisteme bağlı olmadığından, kullanıcının banka hesabı olup olmadığına bakılmaksızın herkes kripto ATM’lerini dilediğince kullanım hakkına sahiptir. Bu tür ATM’lerin git gide yaygınlaşması dünyanın birçok noktasında kripto para satın almayı kolaylaştırır.
- Gizlilik: Kripto para ATM’leri çoğunlukla kişisel bilgilerinizi paylaşmanızı gerektirmez, ancak bazı durumlarda bir işlemi tamamlamadan önce bir kimlik taraması yapmanızı gerektirebilirler.
- Kripto para satabilme imkanı: Bazı kripto para ATM'leri çift yönlü işlevselliğe sahiptir, dolayısıyla müşteriler bu ATM’leri kripto para satmak için de kullanabilir.
Kripto para birimlerinin çevrimiçi değişimi çok uygun olsa da kullanıcılar işlem süreleri, gizlilik ve destekle ilgili bir dizi sorunla karşılaşabilir. Kripto para ATM'lerinin kullanımı bu sorunları azaltmaya yardımcı olur. İşlemler anlıktır ve kripto paralar genellikle dakikalar hatta saniyeler içinde kullanıcının dijital cüzdanında görünür. Kullanıcıların banka bilgileri ya da diğer kişisel bilgilerini paylaşmalarına gerek yoktur. Ayrıca kripto para ATM’leri nakit ödeme alan ya da nakit kullanmayı tercih edenler için kripto para birimlerine erişim kolaylığı sunarlar.
Kripto para ATM’lerinin dezavantajları arasında ise yüksek işlem ücretleri, alt koin çeşitliliğinin yetersiz olabilmesi, kripto para regülasyonunun halen gerçekleşmemesinin getirdiği çeşitli sorunlar yer almaktadır.
CoinATMRadar'dan alınan verilere göre ABD, 33.713 ile en fazla kripto para ATM'sine sahip ülke olarak dikkati çekiyor. Kanada 2.646 kripto ATM kurulumu ile ABD’yi takip ediyor. Kanada’yı ise sırasıyla 270’le İspanya, 250 ile Avustralya ve 224 kripto ATM kurulumu ile Polonya takip ediyor. Bitcoin’i resmi para birimi olarak kabul eden El Salvador ise listede 6. Sırada yer alıyor. 7. 8. 9. ve 10. sırada yer alan ülkeler arasında ise sırasıyla İsviçre, Romanya, Hong Kong ve Avusturya bulunuyor.
El Salvador'un Bitcoin'i yasal bir ödeme aracı haline getirme çabalarının bir parçası olarak, El Salvador Başkanı Nayib Bukele ülke genelinde 200'den fazla kripto para ATM'si kurmaya karar vermişti. Bukele’nin bu hamlesi El Salvador'u Eylül 2021'de Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'dan sonra üçüncü en büyük kripto ATM merkezi haline getirmişti. 2022 yılı içinde ise İspanya ve Avustralya’daki kripto para ATM sayısı El Salvador’u geride bıraktı. Bu yıl içinde Polonya da kripto ATM’si sıralamasında El Salvador’u geride bırakarak 5. Sıraya yükseldi.
Kripto ATM kurulumunda son zamanlarda Avrupa kıtasındaki ülkelerde artış görünüyor. Kripto ATM kurulumlarındaki tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşması Avrupa Birliği'nin dönüm noktası niteliğindeki MiCA düzenlemelerini onaylamaya hazırlandığı bir zamanda gerçekleşmesiyle dikkati çekiyor. Dünyanın ilk Lightning Network özellikli ATM'si ise ocak ayı başında Avustralya'da kuruldu. Bir Bitcoin Lightning ATM'si, geleneksel Bitcoin ATM'lerine oldukça benzer şekilde çalışsa da Katman-2 Lightning çözümünün anlık işlem yetenekleriyle birlikte kullanıcısına önemli ölçüde zaman kazandırmasıyla dikkati çekiyor.
Asya kıtasında ise kişi başına en fazla ATM'nin düştüğü yer Hong Kong olarak görünüyor. Uzmanlar, kripto para ATM'lerinin hızla yaygınlaşmasının Asya'da kripto paralara yönelik kitlesel pazar çekiciliğini yansıttığı belirtiliyor. Hong Kong'da Bitcoin ATM'leri işleten bir şirket olan CoinHere, bu teknolojinin özellikle düzenli bankacılık hizmetlerine erişimi olmayanlar için kolaylık ve erişilebilirlik sağladığını söylüyor. Hong Konglu bir kripto para yatırımcısı olan Saravana Kumar, Forkast'a verdiği demeçte güvenlik ve gizliliğin bir Bitcoin ATM'sinin en büyük avantajları olmaya devam ettiğini belirtiyor. Kripto para ticaretini ve madenciliğini yasaklayan Çin’e dair veriler ise CoinATMRadar’da yer almıyor. Son kripto para ATM’si kurulumuna ilişkin gelişme de Balkan ülkesi Bosna Hersek’te yaşandı. Her ne kadar Bosna Hersek’in kripto para sektörüne ilişkin resmi tutumu hala bilinmese de ülkede kripto para sektörü düzenleyecek bir yasa tasarısı henüz hazırlanmamış olsa da, Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna kısa bir süre önce vatandaşların Bitcoin (BTC) alıp satabileceği ilk kripto para ATM'sine kavuştu. Nitekim Saraybosna'daki kripto para kullanıcıları Bitcoin (BTC) Ethereum (ETH), Litecoin (LTC) ve Tether (USDT) alıp satmak için yeni kurulan ATM'yi kullanabilecekler.
Yararlanılan Kaynaklar: CoinATMRadar, FinBold, Cointelegraph, Reuters, Coindesk, Forkast, Gocardless
