Blokzincir teknolojisi ve kripto paralar her geçen gün önem kazanmakta ve daha fazla kullanım alanına erişmekteler. Giderek büyüyen ekosistem yeni yatırımcı çevrelerini de sektöre çekmekte. Kripto para piyasasına giriş yaptıktan sonra yatırımcıların öğrenmeleri gereken bazı temel kavramlar bulunuyor. Bu kavramlardan biri de kripto para cüzdanlarıdır. Kripto paralar dijital varlıklardır ve bazıları hisse senetleri gibi projeler üzerinde varlık sahiplerine bazı haklar verir. Bu haklar; sahiplik hakkı, oylamalara dahil olma, varlık transferleri gerçekleştirme gibi haklardır.
Kripto para birimleri cüzdanlarda saklanmaz. Blokzincirler üzerindeki muhasebe kayıtları varlıklarımızı saklar. Cüzdan olarak karşımıza çıkan kavram aslında blokzincir ağına bağlanıp veri kayıtlarının görüntülenmesidir. Halka açık blokzincirlerde tüm veri kayıtları görüntülenebilir haldedir. Veriler üzerinde kontrol edebilme gücü ise özel anahtar (private key) ile gerçekleştirilmek istenen işlemin imzalanması ile karşımıza çıkar. Açık anahtarlar (Public Key) herkes ile paylaşılabilen ve transferlerde gönderici ya da alıcı olarak görünen adreslerdir. Özel Anahtarlar (Private Key) ise bu işlemlerin gerçekleşmesini sağlayan yetkilendirme anahtarlarıdır.
Bir örnek vererek daha net açıklayalım. Açık Anahtarları evinizin adresi olarak düşünebilirsiniz. Adresinizi size kargo göndermek isteyen kişi ya da kurumlarla paylaşabilirsiniz. Ancak evinizin kapısının anahtarı Özel Anahtardır. Özel anahtarınız ile evinize girebilir ve kargonuzu teslim alabilirsiniz. Özel anahtarınızı paylaşmanız halinde eviniz soyulabilir ve varlıklarınız çalınabilir. Bu durum kripto para cüzdanları için de geçerlidir. Bu sebeple Özel Anahtarlarınızı iyi saklamanız ve paylaşmamanız gerekmektedir.
Kripto para Cüzdan Türleri
Genel olarak kripto para cüzdanlarının sağladığı güvenlik önlemleri, kolay erişilebilirlik ve her zaman ulaşım gibi farklı özellikler bakımından ayrışır. Birçok kaynak, cüzdanları “Sıcak Cüzdanlar” ve “Soğuk Cüzdanlar” olarak iki ana gruba ayırmıştır ancak çok daha çeşitli ve farklı amaçlara hitap eden cüzdanlar bulunuyor, gelin birlikte göz atalım.
Günümüzde bilinen Web Cüzdanları, Masaüstü Cüzdanlar, Mobil Cüzdanlar, Kağıt ve Donanım Cüzdanlar, blokzincir üzerinde bulunan veri defterlerine ulaşmamızı sağlar ve birer arayüz olarak karşımıza çıkarlar. Bu kapsamda cüzdanları veri defterlerine ulaşmamızı sağlayan birer araç olarak düşünmeliyiz ve güçlü bir güvenlik sağlayamazlar. Güvenlik sürecinde karşımıza çıkan önemli unsurlardan biri, gerçekleştirilmek istenen işlemlerin özel anahtar (private key) ile imzalanmasıdır. Soğuk cüzdan olarak bilinen cüzdan türleri, herhangi bir transfer işlemi gerçekleştirmediği ya da diğer bir deyişle özel anahtarı kullanarak transfer işlem onaylamadığı için özel anahtarın kullanıldığı cihaza, ağa ya da başka bir ortama sızma ihtimali yoktur. Bu sebeple soğuk cüzdanlar en güvenli cüzdanlar olarak kabul edilir. Ancak, sıcak cüzdan olarak bilinen ve aktif olarak işlem onaylayan cüzdanlar her zaman risk barındırır.
Şimdi sizlerle varlıklarınıza erişebileceğiniz cüzdan araçlarını inceleyelim:
Web Cüzdanları
Web cüzdanları, isminden de anlaşılacağı gibi internet tabanlı çevrimiçi cüzdan uygulamalarını tanımlamak için kullanılır. Bu cüzdanlara erişim kolaydır ve herhangi bir kurulum gerektirmez. Günlük alım satım, transfer ve ödeme işlemleri için de kullanışlı cüzdanlardır. Web cüzdanlarına, internet bağlantısı ile her yerden ulaşabilirsiniz. Bu gibi cüzdanlar, internet erişimi olması sebebiyle güvensiz ağlarda bilgisayar korsanlarının saldırılarına açık konumdadır. Ayrıca, yine bu gibi cüzdanlarda özel anahtarlarınızın kontrolü, varlıklarınızı tuttuğunuz Web Cüzdan uygulaması ya da sitesinin sahiplerinin kontrolündedir. Bu sebeple güvenlik endişeleri de içermezler.
Masaüstü Cüzdanları
Masaüstü cüzdanlar ise, masaüstü bilgisayarlar ya da dizüstü bilgisayarlara yüklenerek çalıştırılan cüzdan türleridir. Masaüstü cüzdanlar, masaüstü cihazlarda yüklü işletim sistemlerine uygun olarak çalışan (Windows, MacOS, Linux) yaygın olarak tercih edilen cüzdan türleridir. Masaüstü cüzdanların bazı avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır.
Avantajları:
- Masaüstü cüzdanlarda desteklenen varlık sayısı birçok cüzdan türüne oranla daha fazladır.
Dezavantajları:
- İnternet bağlantısı olan diğer cüzdan türleri gibi masaüstü cüzdanlar da siber saldırılara açık konumdadırlar. Ancak kullanıcıların ek güvenlik uygulamalarına da bağlı olarak, masaüstü cüzdan türleri web cüzdanlarından daha güvenilir kabul edilmektedir.
Mobil Cüzdanlar
Mobil cüzdanlar, özel anahtarlarınızı (private key) yöneten cep telefonu uygulamalarıdır. Telefonunuza kurduğunuz bir cüzdan uygulaması ile özel anahtarlarınızı saklayabilir ve kolayca erişebilirsiniz. Web cüzdanlarına oldukça benzerdir. Ancak burada özel anahtarlarınız mobil uygulama ile saklanmaktadır. Mobil cüzdanların bazı avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır.
Avantajları:
- Mobil uygulamada saklanması sebebiyle her zaman yanınızda taşıyabilir ve seyahat halinde, kripto para kabul eden işletmelerde kolayca ödeme yapabilirsiniz.
Dezavantajları:
İnternet tabanlı olması sebebiyle her zaman verilerinize erişilme riski barındırmaktadır.
Telefonunuza erişilmesi halinde, mobil cüzdanınıza da erişilmesi mümkün olacaktır.
Donanım Cüzdanlar
Donanım cüzdanlar özel olarak tasarlanmış, kullanıcıların kripto para varlıklarını genellikle uzun vadede saklamak için tercih ettikleri, oldukça güvenli olarak kabul edilen kripto para cüzdan türleridir. Bu cihazlardan gönderim ya da alım gibi transfer işlemleri gerçekleştirebilmeniz için bilgisayarınıza ya da mobil cihazınıza bağlamanız gerekmektedir. Genellikle bu bağlantı USB girişi ile gerçekleştirilir. Donanım cüzdanların bazı avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır.
Avantajları:
-Gerçekleştirilen işlemlerin imzalanma süreci donanım cüzdanların sahip olduğu ve yüksek güvenlikli donanımda gerçekleştirilir. Bu sebeple verilerin dışarıya sızma ihtimali diğer cüzdanlara göre daha düşüktür.
-Özel anahtarlarınız herhangi bir imzalama işlemi gerçekleştirmediğiniz sürece koruma altındadır ve özel anahtarınıza erişilme ihtimali oldukça düşüktür.
Dezavantajları:
-Donanım cüzdanlar her kullanıcı için uygun maliyetlerde olmayabilir.
Kağıt Cüzdanlar
Kripto para varlıklarınızı dijital olmayan basılı kağıtlarda saklayabilirsiniz. Bu cüzdan türüne kağıt cüzdanlar adı verilmektedir. Kağıt cüzdanlar genellikle uzun vadeli yatırımcılar tarafından tercih edilmektedir. Bu cüzdan tipleri daha çok varlıklarını satmak yerine uzun süreli tutmayı amaçlayan “HODLer”’lar tarafından tercih edilir. Günlük alım satım, transfer ya da ödeme gibi işlemler için elverişli değildir. Kağıt cüzdanınızın çalınma ihtimali halinde varlıklarınıza erişiminizi kaybedebilirsiniz. Kağıdın hasar görmesi, yapısının bozulması, ıslanması ya da yanması gibi durumlarda varlıklarınıza erişiminizi kaybedebilirsiniz.
Çoklu İmza (Multisignature) ve Özel Anahtarların (Private Key) Önemi
Daha önce bahsettiğimiz cüzdan türlerinde genellikle tekli anahtar yöntemi kullanılmaktadır. Tekli anahtar ya da tekli imza, adrese karşılık gelen özel anahtar (private key) sahibi kim ise onun erişim hakkına sahip olduğu imzalama yöntemidir. Bunun anlamı tek bir anahtarla, bu anahtara sahip kişi tarafından başka herhangi bir kişinin izni olmaksızın kripto paraların transfer edebileceği anlamına gelmektedir. Tekli imza yöntemi ile cüzdanı kontrol etmek ve transfer işlemlerini gerçekleştirmek kolay olsa da güvenli değildir. Bu çeşit bir yöntemde tek bir anahtar ile tüm bakiyeye erişilebilmektedir. Bu sebeple büyük şirketlerde tüm bakiyenin tek bir anahtarla kontrol edilmesi oldukça riskli kabul edilmektedir. Bu gibi durumlar için varlıkların küçük bir kısmı sıcak cüzdan ismini verdiğimiz cüzdanlarda tutulur ve risk azaltılır.
Bitexen olarak kullanıcılarımızın bakiyelerini korumak amacıyla çoklu imza yöntemini tercih etmekteyiz. Çoklu imza yöntemi, en basit tabirle içerisinde bakiye bulunan bir kasanın birden çok anahtarının olması ve kasanın açılması için bu anahtarların hepsinin ortak bir şekilde kullanılması demektir. Yalnızca bir anahtarla tüm bakiyeye ulaşmak çoklu imza (multisignature) yönteminde mümkün değildir.
