Portföy kavramı, çeşitli yatırım araçlarının bir araya getirilmesi sonucu oluşturulan bir yatırım sepetini ifade etmektedir. Finans tarihi boyunca profesyoneller ve uzmanlar optimum portföyü ortaya koymak için birçok çalışma gerçekleştirmiştir. Optimum portföyü elde etmekteki amaç, belirli bir risk seviyesinde maksimum getiriyi elde etmek ya da belirli bir getiri seviyesinde minimum riski elde etmektir.
1950’li yılların öncesinde portföy yöneticileri portföyün riskini azaltmak için portföylerinde yalnızca farklı sektörlerden finansal varlıklara yer vermekte ve bu finansal varlıkların birbirleri ile ilişkilerini incelememekteydi. O dönemlerdeki temel mantık portföyde ne kadar çok hisse senedi bulunursa o kadar iyidir mantığıydı. Bu yöntem 1950’li yıllara kadar tercih edilmiştir. 1952 yılında ise Harry Markowitz “Modern Portföy Teorisi” isimli çalışmasıyla finans literatürüne önemli katkılar yapmıştır. Markowitz riski, finansal varlık getirilerinde gerçekleşen sapmalar (standart sapma-varyans) olarak ortaya koymuş ve bunları arzu edilmeyen olarak tanımlamıştır. Markowitz bu yolla portföylerin çeşitlendirilebileceğini ve belirli bir getiri düzeyinde riskin minimize edilebileceğini öne sürmüştür. Daha önceki çeşitlendirme çalışmalarına atıfta bulunarak da çeşitlendirmenin portföydeki finansal varlık sayısıyla bir ilgisi olmadığını belirtmiştir. Portföydeki finansal varlıklar arasındaki korelasyonun daha önemli olduğunu dile getirmiştir. Markowitz portföyün getirisini ve varyansını şu şekilde hesaplamaktadır.
Portföyün Getirisi:
İki finansal varlık (A ve B) için portföyün getirisi, A varlığının portföydeki ağırlığı çarpı A varlığının beklenen getirisi artı B varlığının portföydeki ağırlığı çarpı B varlığının beklenen getirisi şeklinde hesaplanmaktadır.
Portföyün Varyansı:
İki finansal varlık (A ve B) için portföyün varyansı, A varlığının portföydeki ağırlığının karesi çarpı A varlığının varyansı artı, B varlığının portföydeki ağırlığının karesi çarpı B varlığının varyansı artı, 2 çarpı A varlığının ağırlığı çarpı B varlığının ağırlığı çarpı A ve B varlığının standart sapması şeklinde hesaplanmaktadır.
Modern Portföy Teorisi’ne göre finansal varlıkların riskleri getirilerinde gerçekleşen sapmalardan oluşmaktadır. MPT ile bir kripto para portföyü oluşturmak istenirse elde edilmesi gereken verilerden biri kripto paraların geçmişteki ortalama getirilerinden ne kadar sapma gösterdiğidir. Bu veri MPT’de finansal varlığın riskini oluşturmaktadır. Daha sonra portföy oluşturmak için seçilecek varlık sayısına bağlı olarak, finansal varlıkların kendi aralarındaki korelasyonuna dikkat edilmelidir. Kripto paraları hisse senetlerinden farklı olarak, sektör sektör değerlendirmemiz pek mümkün değildir. Ancak bu tarz bir sınıflandırma yerine kripto paraları amaçlarına göre ayırabilmekteyiz. Bu sınıflandırma, Blokzincir, Ödeme Sistemi, DeFi (Merkeziyetsiz Finans) ya da Spor & Oyun vb şeklinde yapılabilmektedir. MPT’de oluşturulan portföyün minimum varyansa sahip olması diğer bir ifade ile minimum riske sahip olması önemlidir. Bu da portföydeki kripto paraların birbiri ile mümkün olduğunca düşük değerde korelasyona sahip olması demektir. Ancak kripto para piyasasında Bitcoin’in fiyat hareketlerinin önemi geleneksel piyasalardaki fiyat hareketlerinden farklıdır. Kripto para piyasasında Bitcoin’de gerçekleşen satıcılı dönemlerde altcoinlerde de negatif getiri seyretmektedir. Bu sebeple negatif korelasyondan ziyade ele alabileceğimiz unsur mümkün olduğu kadar düşük korelasyona sahip kripto paraları portföyümüze eklemektir.
Yukarıdaki tabloda kripto para ekosisteminde en yüksek piyasa değerine sahip kripto paralardan Bitcoin, Ethereum, Ripple ve Cardano’nun korelasyon katsayıları bulunmaktadır. Piyasa değeri en yüksek kripto paralar arasından tamamen rastgele seçilen bu projeler arasından bir portföy yapılmak istenirse, MPT’ye göre korelasyon katsayıları düşük olanları tercih etmemiz gerekmektedir. Örneğin, Bitcoin ve Ethereum’un arasındaki korelasyon 0,826 ile örneklemdeki en yüksek korelasyondur. Bu iki projenin birlikte hareket etme eğiliminin oldukça yüksek olduğunu göstermektedir. Diğer bir ifade ile Bitcoin fiyatında yaşanan bir artışta Ethereum fiyatında da yaklaşık olarak benzer değerde bir artış gerçekleşmektedir. Bu sebeple Markowitz’e göre yaşanacak bir düşüş hareketinden minimum etkilenmek için yüksek korelasyonlu varlıklar yerine düşük korelasyonlu varlık tercih etmek gerekmektedir.
Harry Markowitz, MPT ile modern finansın ve portföy yönetiminin çehresini değiştirmiştir. Markowitz ayrıca bu çalışmasıyla 1990 yılında Nobel Ekonomi Ödülü’ne de layık görülmüştür. Modern portföy teorisi daha sonra birçok eleştiri almış olmasına rağmen günümüzde hala önemini korumakta ve portföy yöneticileri tarafından tercih edilmektedir.
