Projenin Adı: Polkadot
Projenin Belirteci: DOT
Projenin İnternet Sitesi: https://polkadot.network/
Projenin Twitter Adresi: https://twitter.com/Polkadot
Projenin İzahname Adresi: https://polkadot.network/PolkaDotPaper.pdf
A. Polkadot Nedir?
Polkadot, 2020 yılında Ethereum'un eski CTO'su ve EVM'ye yaptığı katkılarla bilinen kripto para ekosisteminin en önemli isimlerinden biri olan Gavin Wood tarafından ortaya çıkarılmıştır. Gavin Wood, Ethereum Virtual Machine (EVM) hakkındaki Yellow Paper (Teknik İzahname) yazısını kaleme almıştır. Bilgisayar bilimcisi olan Wood, aynı zamanda en ünlü programlama dillerinden biri olan Solidity'nin yaratıcısıdır.
B. Polkadot Neler Sunmaktadır?
Polkadot, yapısı gereği birçok akıllı kontrata ev sahipliği yapabilirken, farklı blokzincirlerle iletişim kurabilme özelliğine de sahiptir. Polkadot ağının temel yapısı aşağıdaki şekildedir.
Relay Chain adı verilen ana zincir üzerine kurulu olan Parachain'ler, Collators (Düzenleyiciler), Bridges (Köprüler), Validators (Onaylayıcılar) ve Nominator (Atayıcılar) Polkadot ağını oluşturmaktadır.
Polkadot ağında yer alan her bir parçanın kendine has özellikleri ve görevleri bulunmaktadır. Bu görevler Polkadot ağının kusursuz bir şekilde çalışması için tüm parçalar tarafından en iyi şekilde yerine getirilmelidir.
Polkadot, yapısı gereği birçok akıllı kontrata ev sahipliği yapabilirken, farklı blokzincirlerle iletişim kurabilme özelliğine de sahiptir. Polkadot'ta, Köprüler Relay Chain'e bağlanır.
Düzenleyiciler (Collators) tarafından sağlanan Polkadot fikir birliği mekanizmasıyla güvence altına alınır. Polkadot, blokzincir teknolojilerinin geleceği arasında önemli bir yere sahip olarak, blokzincirler arası iletişim kurabilmek için köprüler kullanır. Polkadot'un temel düşüncesinin arkasında, tüm blokzincirlerin iletişimde olması fikri yatmaktadır. Polkadot, köprülerle birlikte zincirlerarası bir iletişim kanalı sağlayarak birlikte çalışabilir bir mimariye sahiptir.
C. Polkadot Teknolojisi
Polkadot geliştirici ekibi, Polkadot'u iki ana unsur üzerine kurgulamıştır. Bunlar:
- Relay Chain ve
- Parachain'lerdir.
Relay Chain
Relay Chain, Polkadot'un ana zinciridir. Bu zincir ağdaki işlemlerin sonuçlandırıldığı yerdir. Relay Chain, sistem üzerindeki fikir birliğini sağlamak için, Nominated Proof of Stake (NPoS) adı verilen Pay İspatı (PoS) fikir birliğinin bir çeşit varyasyonunu kullanmaktadır.
Polkadot ağının yapı taşlarından diğeri ise Parachain'lerdir. Ancak Parachain'leri ve müzayedeleri bir sonraki bölümde detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Bu bölümde Polkadot'un diğer yapı taşlarından ve görevlerinden bahsedeceğiz.
Validators (Onaylayıcılar): Onaylayıcılar Parachain bloklarındaki verileri doğrulamaktadır. Ek olarak, fikir birliğine katkı sağlarlar ve ağdaki değişiklikleri oylarlar.
Nominators (Atayıcılar): Atayıcıların görevi, güvenilir onaylayıcılar seçerek Relay Chain'i güvenceye almaktır. Atayıcılar stake (kilitleme) işlemi gerçekleştirdikleri DOT'larını onaylayıcılara devrederek onların kullanımına sunmaktadır.
Collators (Düzenleyiciler): Düzenleyiciler, kullanıcılardan Parachain işlemlerini toplar ve Relay Chain doğrulayıcıları için ispat üreterek Parachain'leri korur.
Bridges (Köprüler): Köprüler, istenilen verilerin bir ağdan diğerine aktarılmasına izin veren bağlantı noktalarıdır. Blokzincirler köprüler vasıtasıyla birlikte çalışabilirler ancak farklı protokoller, kurallar ve yönetim modelleriyle birbirinden bağımsız şekilde çalışmaya devam ederler.
Parachain
Parachain'ler, Polkadot izahnamesinde belirtildiği gibi Polkadot'un temel işlevselliğinin son parçasıdır. Polkadot'un ölçeklenebilir çok zincirli mimarisini gerçekleştirmesini sağlayacak olan yapılar Parachain'lerdir. Uzun bir test, optimizasyon ve denetim sürecinin sonunda, Parachain'ler Polkadot üzerinde piyasaya sürülmeye hazır hale geldi. Polkadot ağının güvenliğini paylaşan bu blokzincirler, Polkadot'un kalbi olarak nitelendirebileceğimiz Relay Chain'e bağlıdır. Parachain'ler Polkadot üzerinde çalışacak ve hizmet verecek projelerin yer alacağı noktalardır. Bu noktalara, Parachain slotu ya da yuvası adı verilmektedir. Parachain slotları, Polkadot'un çekirdekleri gibi çalışır ve her biri farklı bir işlem çalıştırabilir.
Parathread
Parathread'ler, Parachain'lerin özel bir Parachain slotu kiralamaya gerek kalmadan Polkadot ağının güvenliğinden faydalanmaları için ortaya çıkarılmıştır. Parachain ağından faydalanacak kadar kaynak sahibi olmayan projeler Parachain ağlarını bölüşerek kullanmaktadır. Parathread'ler sayesinde projeler bir Parachain müzayedesine katılarak yüklü miktarda fon ayırmak zorunda kalmamaktır. Projeler yeterli fonları bulunmaması halinde ya da Parachain'lere bu fonu vermek istememesi halinde Parathread'leri kullanarak işlenen her blok başına bir ücret ödeyerek Polkadot ağının güvenliğinden faydalanabilmektedir. Bunun dışında bir Parachain slotuna ihtiyaç duymayan ancak Polkadot ağının güvenliğinden faydalanarak Relay Chain'i kullanmaya devam etmek isteyen projeler de Parathread'leri kullanabilmektedir.
Parachain Müzayedeleri
Parachain müzayedeleri, Polkadot üzerindeki Parachain slotlarında yer alacak projeleri belirlemek için düzenlenen müzayedelerdir. Polkadot üzerinde çalışmayı amaçlayan projeler Parachain slotuna ihtiyaç duymaktadır. Bu sebeple slotlar için müzayede adı verilen açık artırmalar gerçekleştirilmektedir. Mum Müzayedeleri olarak nitelendirilen bu müzayedeler başladıktan sonra, ağdaki her proje tekliflerini Relay Chain'e göndermekte özgürdür.
Parachain ve Parathread Farkı
Projeler müzayedeler için yeterli DOT'a sahip değilse ya da topluluk fonlamasını kullanmayı tercih ederse, DOT sahipleri projeyi destekleyebilmekte ve DOT'larını ödünç olarak verebilmektedir. Bunun karşılığında da projeler, kendilerine destek olan DOT sahiplerine kendi tokenlarını ücretsiz bir şekilde dağıtmaktadır. Bu yönteme topluluk fonlaması adı verilmektedir.
Parathread'ler Parachain slotlarının bölünmüş halidir. Parachain'ler belirli bir süre boyunca DOT kilitlemeyi mecbur kılmaktadır. Bunu sağlayacak fonları olmayan projeler ise, Parathread'leri kullanarak blok başı ücret ödeyebilmektedir.
D. Polkadot Ekip ve Şirket
Polkadot’un kurucuları arasında Robert Habermeier, Dr. Gavin Wood ve Peter Czaban yer almaktadır.
Robert Habermeier, Polkadot’un kurucu ortağıdır. Habermeier, blokzincirler, dağıtık sistemler ve kriptografi konusunda önemli araştırma ve geliştirme tecrübesine sahiptir.
Dr. Gavin Wood, Ethereum’un kurucu ortağı ve CTO’su olarak blokzincir teknolojileri üzerine önemli çalışmalar gerçekleştirmiş bir isimdir. Birçok geliştiricinin kabul ettiği en önemli yazılım dilleri arasında yer alan Solidity dışında Proof of Authority (Yetki İspatı) ve Whisper dahil birçok önemli gelişmeyi icat etmiştir.
Peter Czaban, yeni nesil dağıtık sistemlerin teknolojik gelişimlerini desteklemek amacıyla Web3 Vakfı’nda Teknoloji Direktörü olarak çalışmaktadır. Mühendislik eğitimi Oxford Üniversitesi’nde Makine Öğrenimi üzerine gerçekleştiren Czaban, savunma, finans ve veri analitiği sektörlerinde de çalışmıştır.
E. Polkadot Dijital Varlık Ekonomisi
17 Ocak 2022 tarihi itibarıyla dolaşımdaki miktar yaklaşık olarak 987 milyon DOT olarak belirtilmiştir. Polkadot’un herhangi bir arz sınırı bulunmamaktadır. Gerçekleştirdiği ICO ile birlikte yaklaşık 144 milyon USD toplayan proje kısa süre içerisinde kripto para ekosisteminin en önemli projeleri arasında yer almıştır. ICO’ya katılımda kabul edilen kripto para birimi ETH olmuştur.
ICO fiyatı: 1 DOT = 0,29 USD
F. Polkadot İş Birlikleri
Polkadot’u ortaya çıkaran Web3 vakfı, tamamen işlevsel ve kullanıcı dostu olan merkeziyetsiz bir web oluşturmak amacıyla kurulmuş İsviçre merkezli vakıftır. Web3 Vakfı, Polkadot’u oluşturmak ve üzerinde çalışacak hizmetlerin ve projelerin gelişimini desteklemek için birçok kuruluşla ortaklık kurmaktadır. Web3 Vakfı ile iş birliği içerisinde olan kurumlar şunlardır:
- Parity Technologies
- ChainSafe
- Soramitsu
- Polkadot JS
G. Polkadot Değerlendirme
2020 yılında çıkışı gerçekleştirilen ancak tam olarak işleyen bir sisteme ve üzerinde kilitli değere sahip olmayan Polkadot, buna rağmen çok kısa bir süre içerisinde ekosistemin en değerli projelerinden biri haline gelmiştir. 2021 yılının sonu itibarıyla Parachain müzayedelerine başlayan Polkadot’ta şu ana kadar bir Parachain slotuna yerleşmeyi garantileyen projeler Acala, Moonbeam, Parallel Finance, Astar, Clover Finance, Efinity ve Composable Finance olmuştur. Parachain müzayedeleri 10 Mart 2022 tarihine kadar devam edecektir. Slotları kazanan projeler, Polkadot’un güvenli, ölçeklenebilir ve çoklu zincir entegrasyonlu yapısından faydalanabilecektir. Gelecekte tüm blokzincirlerin birbirleri ile iletişime geçtiği yapıların önem kazanacağını göz önünde bulundurursak, Polkadot’un henüz erken aşamasında bir proje olduğunu söyleyebiliriz.
