Birleşik Arap Emirlikleri'ni oluşturan 7 emirlikten nüfus bakımından en büyüğü ve bölgenin seyahat-ticaret merkezi olan Dubai, kripto para ekosistemi için bölgesel ve küresel bir destinasyon olma konusunda büyük ilerleme gösterdi. Nitekim son zamanlarda küresel merkezlerini Dubai’ye taşıyan kripto borsalarındaki artış göze çarptı.
Son yıllarda kripto para ekosistemine olumlu etki sağlayan birtakım düzenlemelerle birlikte Dubai; Silikon Vadisi, Singapur ve Hong Kong'a rakip oldu. “Dubai kripto ekosisteminde nasıl gözde bir yer haline dönüştü?, Dubai, kripto para ekosisteminin yeni merkezi mi?” sorularını cevaplandırdık.
Aralık 2021’de Dubai Emirliği kripto ekosistemine yönelik girişimini hızlandırdı. Bu çerçevede Dubai Dünya Ticaret Merkezi'ni sanal varlıklar ve kripto para birimleri için düzenleyici bir bölgeye dönüştürmesinin planlandığı duyuruldu. Ayrıca BAE'nin Girişimcilikten Sorumlu Bakanı Doğu Asya'dan Dubai'ye taşınmak isteyen birkaç büyük kripto firmasıyla görüştüğünü belirtti.
Şubat 2022'de Dubai, kripto para birimleri de dahil olmak üzere sanal varlıklar için düzenleyici bir çerçeve açıkladı. Dünya bu gelişmeyi, emirliğin önde gelen bir dijital varlık merkezi olma yönündeki bir hamlesi olarak gördü.
Mart 2022’de Dubai Emirliği, kripto varlıklarını düzenleyen ilk yasasını kabul etti ve kripto faaliyetlerini denetlemek ve kripto hizmet sağlayıcılarını düzenlemek için Dubai Sanal Varlıklar Düzenleme Kurumu (VARA) kuruldu. Bu gelişmelerle birlikte Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Başbakanı ve Dubai Emiri Şeyh Muhammed bin Raşid Al Maktum, kripto ekosistemi için BAE ve Dubai’nin rolüne yönelik Twitter hesabından şu ifadelerle bir paylaşımda bulundu.
”Bugün, sanal varlıklar yasası aracılığıyla, bu yeni ve hızla büyüyen küresel sektörün tasarımına katılmaya çalışıyoruz. Amacımız, sanal varlıkların geleceğini tasarlamada BAE ve Dubai’yi bölgesel ve küresel bir aktör olarak konumlandırmaktır. Yapılan düzenlemeler ile dijital varlıklar için dünyadaki en iyi iş ortamının gelişimini sağlayacağız.”
Dubai ayrıca, Blokzincir teknolojisini kullanarak şehir hizmetlerini yeniden keşfetmeyi amaçlayan Future Accelerators programını başlatarak dikkatleri üzerine çekti. Nitekim bu girişime katılmak ve ürünlerini canlı şehir hizmetleri üzerinde test etmek için 40'tan fazla uluslararası şirket başvuruda bulundu.
Dubai sanal varlık lisansları sunmasının ardından dünyanın dört bir yanındaki kripto yatırımcılarının yöneldiği bir şehir haline geldi. Kripto şirketleri arasında Dubai'ye yönelik bu ilginin arkasında Singapur’a yönelik umutların azalmasının da etkili olduğu belirtiliyor. Şöyle ki Çin'in geçtiğimiz yıl dijital varlıkları baskı altına almasının ardından Singapur, Asya'da gelişmekte olan bir kripto merkezi olarak göze çarpıyordu. Ancak rüzgar bir süre sonra tersine döndü. Zira Singapur son dönemlerde lisans başvurusunda bulunan çok az sayıda kripto şirketlerini onaylarken Dubai, sanal varlık lisanslama programını başlatır başlatmaz Singapur’daki belirsizlikten ötürü ekosistemin ağır toplarını kendine çekti.
Dubai’de ayrıca Emtia, ticaret ve finansal hizmetlere odaklanan bir serbest bölge olan Dubai Çoklu Emtia Merkezi’nin (DMCC) kripto ile ilgili projeleri teşvik etmek amacıyla sıfır vergi ve kolay vize erişimi vaat etmesi şehrin ekosistem için cazibesini artıran faktörlerden bir diğeri oldu.
Checkout.com tarafından bu yıl yapılan bir araştırmanın sonucu BAE vatandaşlarının da ekosisteme ilişkin pozitif bir tutumu olduğunu çıkardı. İlgili raporda BAE vatandaşlarının %54'ünün kriptonun yalnızca bir "yatırım varlığı" olarak değil, para birimi olarak kullanılması gerektiğine inandığı saptandı. Tüm bunlarla birlikte ülkenin dünyanın önde gelen dijital varlık merkezlerinden biri olma hedefini perçinleyen bir başka faktör de Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) Ulusal Havayolu Şirketi Emirates'in Bitcoin ile ödeme kabul edeceğini duyurması oldu.
Önde gelen veri ve analiz şirketlerinden GlobalData'nın Tematik Analisti Amrit Dhami, BAE'nin kripto sektöründeki düzenlemeleri ve bir kripto merkezi geliştirmeye yönelik hamlelerine yönelik özetle şu yorumda bulundu:
"BAE'de gerçekleşen kripto düzenlemeleri kripto sektörünün gelişimini engellemekten çok denetlemekle ilgili. BAE söz konusu düzenlemelerle yerel kripto sektörünün büyümesine yardımcı olduğundan birçok kripto şirketini kendisine çekmeye devam edecektir. Ülke, kripto düzenlemesinin caydırıcı olmak zorunda olmadığını ve aslında özel firmalara ve yatırımcılara güven verebileceğini de gösteriyor. Kripto düzenlemesiyle BAE'nin finansal inovasyonun ön saflarında yer alma konusundaki artan itibarını da destekliyor diyebilirim.”
Citi'nin Küresel Bankacılık, FinTech ve Dijital Varlıklar Başkanı Ronit Ghose da Nisan 2022’de Forkast ile yakın zamanda yaptığı bir röportajda Dubai'nin küresel bir kripto merkezi olabileceğini ima etti.
Ghose, Forkast’e şunları söyledi:
“Kripto hizmet sağlayıcılarının işlerini başka bir yere taşıması söz konusu olduğunda, Dubai ve komşusu Abu Dabi emirliği bir süredir atağa geçmiş durumda. Dubai ve Abu Dabi’de teknolojiye yönelik bir gündem var diyebilirim. Daha büyük ekonomiler, daha büyük sistemler petrol tankerleri gibidir... Buralar ise bir Startup ya da sürat teknesi gibi daha hızlı hareket edebilen küçük yerlerdir."
Şubat 2022’de Dubai Çoklu Emtia Merkezi (DMCC) CEO’su Ahmed Bin Sulayem de yaptığı açıklamada "Orta ve uzun vadede başarılı bir kripto ekosistemine sahip olmayı, aceleye getirip merkez bankasıyla çatışmaya girmeye tercih ederim. Dubai'nin kripto para birimleri için düzenleyici bir ortam oluşturma konusundaki açıklığı ve istekliliği şehri kripto firmaları için mükemmel bir yuva haline getirdi.” ifadelerini kullanarak kripto ekosistemi için Dubai’nin önemine işaret etti.
Ancak tüm bu avantajlara rağmen Dubai bölgedeki tek gelecek vadeden kripto cenneti değil. Zira İsrail ve Bahreyn de kripto ekosisteminin gözde merkezleri olma yolunda ilerliyor.
BAE'nin aksine Bahreyn Merkez Bankası kripto paraları resmi bir ödeme yöntemi olarak kabul ediyor. Bu sayede yatırımcılar buradaki bankalardan kripto para çekebiliyor ya da yatırabiliyor. Bahreyn, 2019 yılında kripto borsalarını lisanslamak için kapsamlı bir çerçeve oluşturarak Körfez'deki rakiplerinin önünde yer almıştı.
İsrail de Mart ayında kripto ekosistemi için büyük denilebilecek bazı adımlar attı. Bu çerçevede geçtiğimiz ay Tel-Aviv merkezli Bank Leumi, ülkede müşterilerin kripto ticareti yapmasına izin veren ilk banka oldu.
Dubai'nin kripto ekosistemini benimsediği belirterek, kısa süre içinde ekosistem için cazibe merkezi olması küresel bir kara para aklama gözlemcisi olan Mali Eylem Görev Gücü (FATF) dikkatini BAE’ye çevirdi. Nitekim FATF kara para akışını önlemeye yönelik prosedürlerin daha iyi izlenmesine ilişkin ‘gri liste’ye Birleşik Arap Emirlikleri'ni de ekledi.
Alınan bu karar ülkedeki bazı finans çevrelerinde alarma yol açtı. BAE Dışişleri Bakanlığı, kara para aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadele konusunda FATF ile çalışma konusundaki "güçlü taahhüdünü" tekrarlamak dışında konuyla ilişkin başka bir açıklamada bulunmadı.
Dubai'deki kripto operatörleri, Rus elitlerinden milyarlarca dolar değerindeki sanal varlıklarını nakde çevirme talepleriyle karşı karşıya kalındığını da belirtti. Şöyle ki Emirlik borsaları aracılığıyla kriptolarını nakde çeviren birçok kişinin daha sonra Dubai'de gayrimenkul satın aldığı ortaya çıktı. New York Times’ta yayımlanan bir haberde Putin'le bağlantılı en az 38 Rus oligarkın Dubai'de toplam değeri 314 milyon doları aşan villaları olduğunun tahmin edildiği belirtildi.
Öte yandan İngiltere ve ABD'li bazı avukatlar ve eski düzenleyiciler, emirlikten alınacak bir sanal varlık lisansının, batılı düzenleyicileri kripto borsalarının uygun denetim altında olduğuna ikna etmek için ‘büyük olasılıkla’ yeterli olmayacağını belirtti.
Dubai’de Metaverse Stratejisi: 5 Yıl İçinde Ulusal Ekonomiye 4 Milyar BAE Dirhemi Katkıda Bulunması Hedefleniyor
Dubai Veliaht Prensi ve Dubai Yürütme Konseyi Başkanı Şeyh Hamdan bin Mohammed bin Rashid Al Maktoum’un geçtiğimiz günlerde Dubai Metaverse Stratejisinin başlatıldığını duyurması bir kez daha dikkatleri BAE’ye çekti.
Söz konusu stratejinin, 40.000 sanal işin oluşturulmasını desteklemenin yanı sıra beş yıl içinde ulusal ekonomiye 4 milyar Dhs (Birleşik Arap Emirlikleri Dirhemi) katkıda bulunmasının hedeflendiği öğrenildi.
Al Maktoum, Twitter hesabından Metaverse Stratejisine ilişkin "Bugün yeni teknolojilerde inovasyonu teşvik etmeyi amaçlayan Dubai Metaverse Stratejisini başlattık. Dubai, ulusal ekonomimize 500 milyon dolar katkıda bulunan Metaverse ve Blokzincir sektöründe faaliyet gösteren 1.000'den fazla şirkete ev sahipliği yapıyor." şeklinde paylaşımda bulundu.
Yapay Zeka, Dijital Ekonomi ve Uzaktan Çalışma Uygulamalarından Sorumlu Devlet Bakanı ve Dubai Gelecek Vakfı Genel Müdür Yardımcısı Omar bin Sultan Al Olama da yaptığı açıklamada Metaverse'ün BAE ve Dubai'nin yenilikçi çözümler sunma, insanların yaşamlarını olumlu yönde etkileme ve şehri yeni ekonomik fırsatlar sunan dünyanın en akıllı merkezlerinden birine dönüştürme çabalarını yönlendireceğini söyledi.
Yararlanılan Kaynaklar: Reuters, CNN, New York Times, GlobalData, Nsjonline, Financial Times, Investmentmonitor, Entrepreneur Middle East
