Projenin Adı: Ethereum
Projenin Belirteci: ETH
Projenin İnternet Sitesi: ethereum.org
Projenin Twitter Adresi: twitter.com/ethereum
Projenin İzahname Adresi: İzahname için buraya tıklayabilirsiniz.
Kuzey Amerika’da bir Bitcoin konferansında, yaratıcısı Vitalik Buterin tarafından ortaya atılan Ethereum, en basit tabiri ile bir akıllı kontrat platformu ve bir kripto para teknolojisidir. Ethereum, anonim ve dağıtık halde birçok cihazda bulunan veri depolama yöntemi ile güvenilir, değişmez ve merkeziyetsiz bir sistemdir. Ethereum yalnızca bunlarla sınırlı olmamakla birlikte programlanabilir bir yapıya sahiptir ve üzerinde uygulamalar oluşturulmasına ve çalıştırılmasına imkan sağlamaktadır. Vitalik Buterin, Ethereum’u oluşturma fikrinin ortaya çıkışını şu şekilde açıklamaktadır:
“Bitcoin’i 2011 yılında duydum. Çok ilgi çekici bir şey olduğunu düşündüm ve topluluklara dahil olmaya başladım. Ardından Bitcoin Magazine’in kurucu ortaklarından birisi olarak Bitcoin ile alakalı içerikleri iki yıl boyunca oluşturdum. Ardından üniversiteyi bırakarak tam zamanlı olarak kripto dünyasına katıldım. Sonrasında blokzincirin bireylerin birbirine para göndermesinden çok daha fazlası olduğunu keşfettim. Ardından Ethereum fikri ile programlanabilir bir blokzincir oluşturmayı ve üzerinde birçok uygulamanın çalışabileceği bu platformu oluşturmayı hedefledim. Ethereum ile Bitcoin’deki eksiklikleri kapatmayı hedefledim. Aradaki fark bir hesap makinesi ile akıllı telefon gibiydi. Eğer akıllı telefonunuz varsa cebinizde aynı zamanda bir hesap makineniz de vardı. Bu düşüncemi blokzincire aktarmaya çalışarak daha güçlü ve herkese hitap edebilen bir sistem oluşturmak istedim. Ethereum bu şekilde ortaya çıktı.”
Ethereum, kripto para sektöründe “Koin’in İlk İhracı” olarak tanımlanan ICO sürecinde en çok ses getiren projelerden biri olmuştur. 2014 yılının Eylül Ayında gerçekleşen Ethereum ICO’sunda 16 milyon USD kısa süre içerisinde toplanmıştır. ICO esnasında 1 ETH = 0.311 USD olacak şekilde satışı gerçekleştirilmiştir. Yatırımcıların bu denli talep göstermesinin sebebi Ethereum’un muazzam teknolojisi ve birçok yeni projeye altyapı sağlayacak özelliklere sahip olmasıdır.
Bitcoin ve Ethereum’un, kendi blokzincirlerine sahip olmaları gibi benzer özellikleri olmasına rağmen aralarında birtakım farklılıklar da bulunmaktadır. Ethereum sağladığı altyapı ile akıllı sözleşmeler oluşturulmasına, yerleştirilmesine ve kullanılmasına imkan sağlayan bir projedir. Ethereum ağı üzerinde belirli standartlara bağlı protokollere uyarak kendi akıllı kontratlarınızı oluşturabilir ve uygulamalarınızı geliştirebilirsiniz. Ethereum blokzinciri üzerindeki bu protokollerden biri ERC-20’dir.
ERC-20 Nedir?
ERC-20, kelime anlamı olarak “Ethereum Request For Comment” ifadesinin kısaltması olarak oluşturulmuştur. ERC-20, bir protokoldür. Peki protokol ne anlama gelmektedir inceleyelim. Örneğin her gün kullandığımız web siteleri “http” protokolü ile çalışmaktadır. Http, HyperText Transfer Protocol ifadesinin kısaltmasıdır. Türkçeye “Hiper Metin Aktarım Protokolü” olarak geçen bu protokol ve kuralları etrafında web siteleri oluşturulmaktadır. ERC-20 de tıpkı Http gibi bir protokoldür ve standart özelliklere sahiptir. ERC-20 Ethereum topluluğu kullanıcılarının benzersiz tokenler, akıllı kontratlar ve dApp’ler (Merkezsiz Uygulamalar) oluşturmalarına imkan tanır. Bu sayede herkes ERC-20 üzerinde token oluşturabilir ve dağıtımını gerçekleştirilebilir. ERC-20 standartları ile oluşturulan tokenlerin kendilerine ait bir blokzinciri bulunmamaktadır. Bunun yerine Ethereum blokzincirini kullanmaktadırlar. Günümüzde kripto para sektöründeki birçok token ERC-20 protokolü ile ortaya çıkmıştır.
Akıllı kontratlar ve dApp’ler (Merkezsiz Uygulamalar)
Akıllı kontratlar kripto paralardan çok daha önce ortaya atılmıştır. 1997 yılında Nick Szabo, “Açık Ağlarda İlişkileri Güvenli Kılma ve Planlama” isimli makalesi ile akıllı kontratları ortaya atmıştır. Nick Szabo geleneksel sözleşmelerin karmaşık, masraflı ve uğraştırıcı yönlerinden kurtularak, tüm bu işlemleri belirli şartlar altında gerçekleşecek basit, daha az masraflı ve kullanışlı dijital sözleşmelere çevirmeyi amaçlamıştır. Aslında akıllı kontratların tam olarak tanımını buradan yola çıkarak yapabiliriz. Kısaca Akıllı Kontratlar, birçok farklı alanda gerçekleştirilecek işlemlerde daha az kaynak kullanımı ve taraflar arasında daha az etkileşim sağlayarak, zaman, kaynak ve güven problemini ortadan kaldıran uygulamalardır. Akıllı kontratlarla ilgili daha detaylı bilgi edinmek için “Akıllı Kontratlar Nedir?” yazımıza buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
DApp, “Decentralized Applications” ifadesinin kısaltması olarak kullanılmakta ve dilimize “Merkezi Olmayan Uygulamalar” ya da “Merkezsiz Uygulamalar” şeklinde geçmiştir. Daha önce bahsettiğimiz ERC-20 standartları ile geliştiriciler, Ethereum Blokzinciri üzerinde dünyanın her yerinden erişilebilen, merkezsiz bir şekilde çalışan kontratlar ya da uygulamalar oluşturabilmekte ve herkesin kullanımına açabilmektedir. Bu uygulamalara dApp’ler ya da merkezsiz uygulamalar ismini vermekteyiz.
Ethereum Virtual Machine (Ethereum Sanal Makinesi)
Ethereum Virtual Machine, türkçe karşılığı ile Ethereum Sanal Makinesi, Ethereum ağına güç veren ve dünya genelinde binlerce bilgisayar donanımını çalıştıran bir algoritmadır. Diğer bir ifade ile Ethereum Sanal Makinesi akıllı kontratlar için bir çalışma ortamıdır. Ethereum Sanal Makinesi, bütün Ethereum doğrulayıcılarının içerisinde bağımsız olarak bulunan ve Ethereum Bytecode’larını çalıştıran mekanizmadır. Ethereum kontratları Solidity gibi üst düzey programlama dilleri ile yazılıp daha basit bir dil olan Bytecode’a çevrilir. Bytecode’lar tüm node’lara dağıtıldığı için akıllı kontratlar her zaman aynı şekilde çalışır. Çünkü bütün doğrulayıcılarda yer alan kod ve bilgiler aynı olmaktadır.
Ether (ETH)
Ethereum blokzinciri üzerinde kullanılan Ethereum’un kendi kripto parası Ether ya da daha sık kullanılan şekli ile ETH’dir. Ethereum blokzinciri üzerinde akıllı kontratlar gibi merkezsiz uygulamaların oluşturulabileceği ve birçok projenin gerçekleştirilebileceğini öğrendik. Ethereum ağı üzerinde çalışan bu merkezsiz uygulamaların ve kontratların çalışabilmesi için bir dijital para birimine ihtiyaç duyulmuştur. Bu dijital para birimi de ETH’dir. ETH, Bitcoin gibi kişiden kişiye dünyanın herhangi bir yerinden diğerine kısa süre içerisinde gönderilebilen bir dijital para birimi olmakla birlikte, Ethereum ağındaki hizmet ücretlerini ödemek ve doğrulayıcıların “Gas” ismini verdiğimiz işlem ücretlerini karşılamak için de kullanılmaktadır.
Gas Fee (Gaz Ücretleri - İşlem Ücretleri)
Gas (Yakıt), Ethereum ağında işlemlerin gerçekleşmesi için madencilere ödenen ücretlerdir. Diğer bir tanımla Ethereum ağı üzerindeki işlemci gücünü kullanmak için gerekli olan yakıt birimidir. Bir işlem gerçekleştirdiğinizde madenciler bu işlemi onaylamak için gas ücreti alırlar. Eğer işlemi gerçekleştirecek kadar gas sahibi değilseniz, madenciler işleminizi kabul etmeyecek ve işleminiz gerçekleşmeyecektir. Gas (Yakıt) ile ilgili daha fazla bilgi edinmek için buraya tıklayarak “Blokzincirde Gas Nedir?” yazımızı okuyabilirsiniz. Bu işleyişe Proof of Work (İşin İspatı) adı verilmektedir. Ethereum blokzinciri de şu an için (12 Kasım 2020) Proof of Work fikir birliği ile işleyen blokzincir projelerinden biridir. Ethereum 2.0 ile bu işleyişin Proof of Stake’e geçmesi planlanmıştır.
Bir dApp Örneği : CryptoKitties
Ethereum’un sağladığı altyapı ile, akıllı kontratlar ve dApp’ler (Merkezsiz Uygulamalar) oluşturulabildiğinden bahsetmiştik. Bu dApp’lerden biri “CryptoKitties” isimli bir çevrimiçi oyundur. Merkezsiz bir uygulama olan bu çevrimiçi oyun, dağıtılmış defter teknolojisi sisteminin en iyi örneklerinden biridir. CryptoKitties, 2017 yılında ortaya çıktığında büyük bir ilgi görmüş ve Ethereum ağında çalışması nedeniyle ağda büyük yavaşlamalara sebep olmuştur. Oyunda, oyuncular birbirinden tamamen benzersiz ve değiştirilemeyen özelliklere sahip dijital kediler üretebilmekte, besleyebilmekte ve bu şekilde alım satımını gerçekleştirebilmektedir. Sistemdeki her bir kedi kendine özel bir DNA’ya sahiptir. Bu DNA’lar değiştirilemez olmakla birlikte, çiftleştirme sonucu yavrularına geçen özellikleri de bulunmaktadır. Kullanıcılar bu şekilde nadir özelliklere sahip CryptoKitty’ler oluşturarak yüksek ücretlerle satışını gerçekleştirebilmektedir. En pahalı CryptoKitty alışverişi, 4 Eylül 2018 tarihinde “Dragon” isimli bir CryptoKitty’nin 600 ETH’ye satılması ile gerçekleşmiştir. “Dragon”, ETH’nin o günkü değeri ile yaklaşık 173 bin Dolar’a satılmıştır.
