Projenin Adı: Mina
Projenin Belirteci: MINA
Projenin İnternet Sitesi: https://minaprotocol.com/
Projenin Twitter Adresi: https://twitter.com/MinaProtocol
Projenin İzahname Adresi: https://docs.minaprotocol.com/en
A. Mina Nedir?
Haziran 2017’de O(1) Labs tarafından geliştirilmiş Mina Protokol, diğer kripto para birimlerinin aksine kullanımı ne kadar çoğalırsa çoğalsın blokzincir boyutu her zaman aynı kalır. Mina Protokol ilk sıkıştırılmış blokzincir olarak bilinmektedir. Yaklaşık bir tweet dizisi boyutu diğer bir ifade ile 22 kb boyuta sahip olmayı hedefleyen Mina Protokol katılımcıların ağı hızlı bir şekilde doğrulayabilmesini sağlayan bir hizmet sunmaktadır. Bu da Mina Protokol’ü diğer kripto para birimlerinden ayıran en önemli özelliğini diğer bir ifade ile hızını ve verimliliğini ifade etmektedir.
B. Mina Neler Sunmaktadır?
Mina, gelişmiş kriptografi ve zk-SNARK’lar olarak tanımlanan sıfır bilgi şifreleme şekli ile ölçeklenebilir merkeziyetsizlik sunmaktadır. Mina Protokol’ün sunduğu en önemli ve dikkat çeken özellik ilk defa bu kadar az ve kısa blokzincirine sahip kripto para projesi olarak karşımıza çıkmasıdır. Blok boyutlarının bu kadar az olmasını sağlayan teknoloji zk-SNARK’lardır. zk-SNARK’lar her yeni blok üretilişinde bloğun doğruluğunu da kanıtlayan SNARK kanıtı üretmektedir.
C. Mina Teknolojisi
Mina Protokol teknolojisi blokzincirin en önemli özellikleri olan merkeziyetsizlik, ölçeklenebilirlik ve güvenlik konularını ele alacak şekilde tasarlanmıştır. Bitcoin, Ethereum gibi kripto paralarda blokzincire eklenecek her yeni blok için büyük boyutlarda veri kontrolü yapılması gerekmektedir. Zaman geçtikçe bu işlemlerin yapılması hem bilgisayar gücünün yetersiz kalmasına hem de çok fazla enerji tüketimi yapılmasına sebep olmaktadır. Mina bu duruma çözüm bulmak amacıyla, her kullanıcı için indirilen veri miktarını düşürecek şekilde tasarlanarak, zincirin başından itibaren zincirin kontrolünün yapılması yerine sıfır bilgi kanıtlarını diğer bir ifade ile zk-SNARK’ları kontrol etmektedir. Yeni bir blok oluşturulduğunda bloğu doğrulayacak SNARK kanıtı da üretir ve blok doğrulanırsa nodeların tüm zinciri depolaması yerine sadece zk-SNARK’ın doğrulaması yeterli olmaktadır.
Mina Protokol’de katılımcılar tarafından gerçekleştirilen 3 başlık bulunmaktadır. Bunlar;
Doğrulayıcılar: Merkle ağını kontrol ederek, zk-SNARK’lar tarafından onaylanan katılımcılardır.
Blok Üreticileri (Block Producers): Bloğun işlemlerini doğrulayan, blokzincirinde sonraki bloğa başlamak için seçilen katılımcılardır.
Snarkerlar: Ağdaki işlemleri doğrulayan, zk-SNARK’ları üreten ağ katılımcılarıdır.
Mina Teknolojisinin nasıl çalıştığını adım adım yakından inceleyelim.
Kullanıcı işlemi başlattıktan sonra henüz onaylanmayan işlem, diğer onaylanmayan işlemlerin bulunduğu bellek havuzuna gönderilir.
Snarkerlar (Provers olarak da bilinir) işlemlerin doğrulanması için zk-SNARK’ları üretir ve her işlem için Block Oluşturucu (BP)’ın seçilmesi sağlanır.
Block Producer (BP), bir doğrulayıcı diğer bir ifade ile SNARK seçer. SNARK ispatların boyutunun küçük ve doğrulanma hızının yüksek olmasını sağlamaktadır. Block producer (BP) en düşük fiyatlı SNARK’ı bulmak için tarama yapar.
Sonra SNARK’ın bir bloğa dahil olması, bu bloğun zincire eklenmesi ve ağın güncellenmesi gerekir. Protokol boyutunun değişmemesi için ise snarked işlemler zincirden kaldırılır ve birkaç tweet boyutu kadar kısa olan yeni işlem blokzincire kaydedilmiş olur.
D. Mina’nın Ekip Ve Şirket Yapısı
Mina Protokol 2017 yılında 0(1) Labs tarafından geliştirilmiştir. Geliştirilme amacı blokzincirde üçlü açmaz dediğimiz; merkeziyetsizlik, ölçeklenebilirlik ve güvenlik konularının iyileştirilmesidir. Proje 2017 yılında çıkarıldığında Coda Protokol olan adı 3 sene boyunca süren test ve iyileştirme çalışmaları sonunda 2020 yılında Mina Protokol olarak değiştirilmiştir. Projenin yönetiminde 0(1) Labs’ın kurucusu Evan Shapiro ve Emre Tekisalp bulunmaktadır. Evan Shapiro şu anda Mina Foundation CEO’su aynı zamanda yönetim kurulu üyesi olarak görev yapmaktadır. Emre Tekisalp ise Mina Protokol’ü O(1) Labs İş Geliştirme ve Operasyonlardan Sorumlu Başkan Yardımcısı iken Mina Protokol’ün geliştiricisi olan 0(1)Labs’in CEO’su olarak görev yapmaya başlamıştır.
E. Mina’nın Dijital Varlık Ekonomisi
Mina kullanıcılarına genesis bloğunda (ilk blok) kısa bir blokzincir oluşturacak şekilde tasarlanmıştır. Şu anda (05.01.2022) 340,574,303.84 adet dolaşımda bulunan MINA’nın Toplam Arzı 824,104,972 adettir. Piyasa değeri ise yaklaşık 1 Milyar Dolardır. MINA, Mina blokzincirinin yerel tokenıdır. 1 Milyar Mina Token’in dağıtım planı grafikteki gibidir;
F. Mina İş Birlikleri
Mina Protokol ilk aşamada 29.4 Milyon Dolar’lık yatırım toplamıştır. Accomplise, Alternity, Coinbase, Paradigm gibi 30’dan fazla yatırımcısı ve iş birlikleri bulunmaktadır.
G. Mina’nın Değerlendirmesi
Artık dünyada verilerin büyük boyutlara ulaşması ve veri saklamanın maliyetinin artması, hızın önem kazanması gibi etkenlere çözüm yolu sunması amacıyla çıkarılan Mina Protokol kripto varlıklar arasında önemli sorunlara çözüm yolları sunmayı amaçlayan bir proje olarak karşımıza çıkmaktadır. Mina Protokol ilk sıkıştırılmış blokzincire sahip olmasıyla oldukça dikkat çeken merkeziyetsiz bir platformdur. Bu kadar az yer kaplamasını sağlayan şey ise zk-SNARK dediğimiz sıfır bilgi ispatları ile çalışmasıdır. zk-SNARK’lar, mümkün olan en az veriyi ortaya çıkararak bilginin kendisi hakkında hiçbir şey ortaya koymadan, kesin bilgiye sahip olduğunu ispatlamak amacıyla kullanılan sıfır bilgi kanıtlarıdır. Kısacası Mina, Proof of Stake fikir birliği mekanizmasına farklı bir çözüm yolu geliştirmiştir.
