Projenin Adı: Aave
Projenin Belirteci: AAVE
Projenin İnternet Sitesi: aave.com
Projenin Twitter Adresi: twitter.com/AaveAave
Projenin İzahname Adresi: İzahname için buraya tıklayabilirsiniz.
A. Aave Nedir?
Aave, kullanıcıların çeşitli kripto paraları borç verip almasını sağlayan, Ethereum destekli bir merkeziyetsiz finans (DeFi) platformudur. Borç vermek isteyen kullanıcıların havuzlara kripto para yatırarak, faiz geliri elde ettikleri ve aynı şekilde faiz karşılığında borç almak isteyen kullanıcıların teminat göstererek (ve bazı durumda teminat göstermeden) havuzlardan borç alabildiği bu sistem, akıllı kontratlarla sürdürülmektedir. Bu şekilde geleneksel finans kurumlarının aracı rolünü ortadan kaldırmakta ve yenilikçi bir finans çerçevesi ortaya koymaktadır.
B. Aave Neler Sunmaktadır?
Aave piyasadaki en zengin teminat yelpazesini sunan borç verme protokolüdür. Başlıca WETH, Aave, WBTC, LINK, USDC ve DAI olmak üzere toplam 23 farklı dijital varlığı kullanarak işlem yapma imkânı sunmaktadır. Toplam 5,82 milyar dolar değerinde kilitlenmiş varlıkla DeFi piyasasında Maker, Compound ve Uniswap'ın ardından gelen en büyük dördüncü platformdur. Sunduğu yüksek likidite ve özgün teknolojilerle piyasadaki rakiplerinin önüne geçerek en çok tercih edilen borç verme platformlarından birisi olmuştur.
Kullanıcılar, Aave’ye belirli bir miktarda kripto parayı teminat olarak yatırarak faizini ödemek kaydıyla borç alabilmektedir. Genelde teminat miktarı alınan borçtan fazla olmaktadır. Ancak kullanıcılar teminat olarak yatırdıkları varlıklara eş değer miktarda aToken almaktadır ve bu token de kullanıcının faiz geliri elde etmesini sağlamakta ve varlıklarının değerini korumaktadır. Alıcının ödediği faiz (APR – yıllık yüzde oran) elde ettiği faizden (APY - yıllık yüzdelik getiri) yüksek olmaktadır. Bu şekilde hem yatırılan teminat korunmakta ve kullanıcılar teminat gösterdikleri kripto paradan farklı kripto para birimleriyle borç alabilmektedir. Aynı şekilde platformda paralarını borç veren kullanıcılar da faiz geliri (APY) elde etmektedir.
Aave bu hizmeti sunarken diğer platformlara kıyasla üç büyük avantaj sunmaktadır. Bunlar esnek faiz oranları, anlık borçlar (flash loans), teminat değiştirme (collateral swapping) ve teminat türü zenginliğidir.
Esnek Faiz Oranları:
Aave gibi bir çok kredi protokolünde faiz oranlarını havuzdaki likidite ve borç almak isteyenlerin oluşturduğu talep belirlemektedir. Bu talep arttığında likiditeyi azaltmakta ve böylece borç alan ve verenler için faiz oranlarını yükseltmektedir.
Bu faiz türü, değişken faiz olarak adlandırılmaktadır. Ancak bu faiz türü kullanıcılar için en cazip oranları her zaman veremeyebilmektedir. Aave protokolü buna cevaben kullanıcıların isteğe bağlı olarak sabit faiz oranlarını tercih edebilmelerini sağlamıştır. Sabit faiz söz konusu varlıkların son otuz günlük faizlerinin ortalamasını alarak hesaplanmaktadır ve kullanıcılara daha az volatil ve daha risksiz bir alternatif sunmaktadır. Sabit faiz başka platformlarda da görülebilmektedir. Aave’nin farkı ise kullanıcıların bu iki faiz türünden istediğini seçmesine imkân vermesidir. Kullanıcı kendisine en uygun yöntemi seçme özgürlüğüne sahiptir.
Anlık Borçlar:
Aave’nin getirdiği en büyük inovasyon olarak görülen anlık borçlar (flash loans), kullanıcıların teminat göstermeden alabileceği borçlardır. Bu borç tipinde teminat yerine borcun belirli bir zaman içerisinde geri ödenmesi önemlidir. Alınan borç ve bu borçla yapılacak işlemler aynı blok üzerinde bulunan tek bir işlem olarak değerlendirilmektedir. Kullanıcı alınan borcu yalnızca on-chain (zincir üstü) işlemlerde kullanabilmektedir. Eğer alınan borç verilen süre içerisinde geri ödenmezse bu borçla yapılan bütün işlem reddedilmektedir. Ödendiği takdirde bloğa kaydedilerek geçerli sayılmaktadır.
Kripto ekosisteminde sunulan finansal hizmetlerin birçoğu geleneksel finans sistemleri tarafından sunulan hizmetlerin dijitalleşmiş ve gelişmiş uygulamalarıdır. Fakat anlık borçlar Aave tarafından icat edilmiş, geleneksel finans sisteminde bulunmayan ve yalnızca DeFi (merkeziyetsiz finans) evrenine özgü bir yeniliktir. %0,09’luk bir işlem ücreti ödenerek alınan bu borç tipi arbitraj, diğer borçların finanse edilmesi ve yatırılan teminat türünü değiştirmek, en çok da yield farming yani borç vererek faiz geliri elde etmek amacıyla kullanılmaktadır.
Teminat Türü Zenginliği:
Aave, kabul ettiği teminat türleri açısından DeFi ekosistemindeki en geniş yelpazeyi sunmaktadır ve kullanıcıların popüler kripto paraların yanı sıra Uniswap LP tokenleri gibi gelir getiren token türlerinden borç almasına imkân vermektedir.
Teminat Değiştirme:
Aave V2 ile gelen bu yenilik kullanıcıların borç verdiği ve hatta teminat olarak gösterdiği varlıkları başka bir varlığa dönüştürebilmektedir. Bu şekilde kullanıcılar teminat olarak göstermiş olduğu kripto paranın fiyatının düşüşünden korktuğu durumlarda göstermiş olduğu teminatı sabit koinlere veya daha risksiz varlıklara dönüştürerek zararlarını önleyebilmekte ve daha güvenli long pozisyonlar alabilmektedir.
Aave protokolü sunduğu avantajlarla birlikte belirli riskler de barındırmaktadır. Bu risklerle ilgili bilinmesi gereken bir kavram da likidizasyondur. Aave’de borç alan kullanıcılar almış oldukları borç ve yatırdıkları teminat oranının oluşturduğu sağlık faktörü (health factor) adı verilen bir puan üzerinden değerlendirilirler. Kullanıcının yatırmış olduğu teminatın değeri düşer veya almış olduğu borcun değeri teminata göre yükselirse kullanıcıların borcunun bir kısmı likidize edilir. Başka bir kullanıcı bu borcun %50’ye kadar olan bir miktarını ödeyebilmekte ve bu şekilde yatırılan teminatın belirli bir yüzdesini ödül olarak almaktadır. Likidizasyon Aave protokolünde daima göz önünde bulundurulması gereken bir risktir. Dolayısıyla bu riski minimize etmek için alınan borçtan daha yüksek bir teminat göstermek veya borcun bir kısmını ödemiş olmak gerekmektedir. Kullanıcılar borç aldıktan sonra daima sağlık faktörlerini kontrol etmeli ve bunu yüksek tutmaya çalışmalıdır.
C. Aave Teknolojisi
Aave, Ethereum ağı üzerinde yazılmış akıllı sözleşmeler aracılığıyla çalışan tamamen açık kaynak kodlu bir protokoldür. Bu sözleşmelerin başında Aave’deki yatırma, borç alma, geri ödeme, teminat değiştirme ve anlık borçları yürüten LendingPool sözleşmesi gelmektedir.Bunun dışında LendingPoolAddressesProvider, LendingPoolAddressesProviderRegistry gibi sözleşmeler, tokenize edilmiş borçların yönetimi için Stable and Variable Debt Tokens sözleşmeleri ve çok sayıda yardımcı sözleşme mevcuttur.
Diğer bir sözleşme yoluyla aToken işlemleri gerçekleşmektedir. aToken’lar borç veren kullanıcıların para yatırma işlemlerinde basılarak onlara dağıtılan ve borç verilen para çekildiğinde yakılarak yok edilen faiz veren tokenlerdir. Borç veren kullanıcılara ödeme bu şekilde yapılmaktadır. aToken’lerin değeri yatırılan varlığın miktarına daima eşittir. Bu tokenler depolanabilmekte, transfer edilebilmekte ve alınıp satılabilmektedir. Bu tokenlerden elde edilen gelir kullanıcıların cüzdanlarına doğrudan dağıtılmaktadır.
Borç alan kullanıcılar ise benzer şekilde borç alındığında basılan ve borç geri ödendiğinde yakılan, faize tabi borç tokenleri (debt tokens) aracılığıyla bu işlemi gerçekleştirmektedir. Sabit faiz ve değişken faiz için olmak üzere iki çeşit borç tokeni mevcuttur.
D. Aave’nin Ekip ve Şirket Yapısı
2017 yılında Stani Kulechov tarafından ETHLend adıyla kurulmuştur, 2018 yılında yaşanan piyasa durgunluğu ve protokolün eksikleri sebebiyle projenin adı Fince’de hayalet anlamına gelen Aave olarak değiştirilmiş ve ciddi bir dönüşüm geçirerek 2020 yılında bugün bildiğimiz hâliyle piyasaya dönmüştür. Öncelikle eşten eşe merkeziyetsiz borç verme üzerine kurulu bir platform olarak ortaya çıkmıştır ancak Aave adını aldığında likidite havuzu modeline tamamen geçmiştir.
2020 yılında Blockchain.com Ventures, Standard Crypto ve Blockchain Capital gibi yatırımcılardan toplam 25 milyon dolar toplamayı başarmıştır.
E. Aave’nin Dijital Varlık Ekonomisi
Protokolün yerel tokeni piyasaya önce LEND token adıyla çıkan ve daha sonra topluluğun oylaması sonucu 2020 sonlarında bugünkü ismini alan AAVE’dir. ERC-20 standardına göre üretilen bu kripto para aynı zamanda sistemin yönetim tokenidir, token sahipleri oylamalara katılarak protokole dair yapılacak değişikliklerde söz sahibi olabilmekte, daha doğrusu protokolü yönetebilmektedir.
İlk arzı LEND olarak gerçekleştirilen ve 1.3 milyar adet dağıtılan token 16.2 milyon dolarlık bir meblağ toplanmıştır. Bu tokenlerin %23’ü kurucu ve geliştirici ekibe ayrılmıştır. 2020 yılında yapılan 1:100 oranındaki token değişimi neticesinde 3 milyonu rezervlerde tutulmak üzere toplam arzı 16 milyon adet olarak ayarlanmıştır. Piyasada toplam 12,486,095 Aave dolaşımdadır ve toplam piyasa değeri yazının yayınlandığı tarih itibarıyla 4,872 milyar dolara ulaşmaktadır.
Bu token de platformda borç alınıp verilebildiği gibi, dolaşımı da Aave protokolünde kilitlenen miktara bağlı olarak token yakımı yoluyla kontrol edilmektedir. Aynı zamanda protokolde bir açık olduğu durumda kilitlenmiş Aave tokenleri teminat olarak kullanılabilecektir.
F. Aave’nin İşbirlikleri
Aave, Kasım 2020’de oyun firması Axie Infinity’yle yaptığı iş birliği neticesinde, Aave tokeninin oyunda ödül olarak dağıtılacağını ve Aave tokeni sahiplerinin oyundaki özel Aave NFT’lerini kazanarak bunları oyun içerisinde özel karakterler olarak kullanabileceğini açıkladı.
Yine Kasım ayında Aave, Singapur menşeli Pixelcraft Studios şirketine yatırım yaptığını ve bu iş birliği neticesinde NFT toplanabilecek, sanal bebek olarak bildiğimiz türden bir oyun olan Aavegotchi’nin geliştirildiğini duyurdu. Aave protokolüyle desteklenecek oyun, AavegotchiDAO adlı mekanizma ile yönetilecek ve GHST yerel tokeni ile çalışacaktır.
Şubat 2021’de yaptığı başka bir açıklamayla Balancer’la Balancer V2 Asset Manager adlı uygulamayı geliştirdiğini duyurmuştur. Bu uygulamayla Balancer V2 havuzlarındaki kullanılmayan varlıkların Aave’ye borç olarak verilerek ekstra kazanç sağlamasının hedeflendiği belirtilmiştir.
G. Aave’nin Değerlendirmesi
Aave, kullanıcıların borç alıp verebileceği geniş bir kripto varlık yelpazesine sahip bir platform olarak oldukça tercih edilmektedir. Aave yönetim tokeni aracılığıyla kullanıcıları protokol yönetimine dahil ederek ve bu mekanizmayı daima geliştirerek merkeziyetsiz niteliğini güçlendirmektedir.
Kullanıcıların sabit ve değişken faiz arasında tercih yapabilmeleri ve teminat türünü değiştirebilmeleri büyük bir hareket alanı sağlamaktadır. Aynı zamanda fiyat değişikliklerinden kaynaklanan kayıpların da önlenmesi veya minimize edilmesi için kullanıcıların elini oldukça güçlendirmektedir. Yazıda da bahsettiğimiz gibi anlık borçlar gibi yenilikçi bir hizmet sunarak merkeziyetsiz finansın potansiyelini ortaya koymaktadır. Her ne kadar riskler barındırsa da anlık borç sistemi, kapital sahibi olmayan kullanıcıların kripto ekonomisine katılımını kolaylaştırma ve ekosistemin fırsatlarından faydalanarak kazanç elde etmelerini sağlama açısından büyük bir öneme sahiptir.
