Ethereum’un Ortaya Çıkışı
Vitalik Buterin tarafından ortaya atılan Ethereum, en basit tabiri ile bir akıllı kontrat platformu ve bir kripto para teknolojisidir. Ethereum, anonim ve dağıtık halde birçok cihazda bulunan veri depolama yöntemi ile güvenilir, değişmez ve merkeziyetsiz bir sistemdir. Ethereum yalnızca bunlarla sınırlı olmamakla birlikte programlanabilir bir yapıya sahiptir ve üzerinde uygulamalar oluşturulmasına ve çalıştırılmasına imkan sağlamaktadır. Bu uygulamalara da merkeziyetsiz uygulamalar (dApps) adı verilmektedir. Kripto paralar konusunda oldukça ilgili bir yazılımcı olan Vitalik Buterin 2013 yılının sonlarına doğru ortaya çıkarmaya başlamıştır. 30 Ağustos 2014 tarihinde ICO (Koin’in İlk İhracı) yöntemi ile fon toplayan Ethereum, 30 Temmuz 2015 tarihinde çalışmaya başlamıştır.
Ethereum Requests for Comments (ERC) Nedir?
Ethereum Requests for Comments ya da kısaca ERC, Ethereum ağında çalışma prensiplerinin ve komutların belirlendiği protokollerdir. Bu protokollerin sonunda yer alan sayılar ise protokol türünü ifade etmektedir. ERC-20 standardı 2015 yılında Ethereum başlatıldıktan sonra Vitalik Buterin ve Fabian Vogelsteller tarafından geliştirilmiştir. Diğer bir ifade ile ERC-20 standartları Ethereum’dan daha sonra ortaya çıkmıştır. Bu sebeple ERC-20 standartlarında çalışan merkeziyetsiz platformlarda ya da uygulamalarda Ether’in ERC-20 standartlarına uygun haline dönüştürülmüş hali olan Wrapped (Sarılı) Ether ya da wETH kullanılmaktadır. Wrapped Ether ile ilgili detaylı bilgi edinmek için buraya tıklayarak “Wrapped Token Nedir?” yazımızı okuyabilirsiniz. Zamanla birçok token türü için yeni standartlar ortaya çıkmıştır. Bu standartlar, tokenin türüne ve hizmet edeceği yapıya göre değişiklik gösterebilmektedir. Ethereum ağında en çok kullanılan token standartlarından olan ERC-20 ve ERC-721’i detaylı bir şekilde inceleyelim.
ERC-20 ve ERC 721 Nedir?
Kendi blokzincirine sahip olmayan projeler kripto paralarını çıkarmak için farklı bir blokzincir kullanabilmektedir. Kendi blokzinciri olmayan ve Ethereum blokzinciri üzerinde oluşturulan bu kripto para türlerine token adı verilmektedir. Ethereum blokzinciri geniş ekosistemi ve çok sayıdaki akıllı kontrat özelliğinden dolayı token oluşturmada en sık tercih edilen blokzincir konumundadır. Bu tokenler oluşturulurken belirli kurallar ve protokollere uygun oluşturulmaktadır. Bu protokollerden ikisi ERC-20 ve ERC-721’dir. Ethereum’un sağladığı bu özellik sayesinde kullanıcılar token oluşturma sırasında birçok zahmetten kurtulmakta ve süreci kolayca tamamlayabilmektedir.
ERC-20 ve ERC-721 standartları birçok konuda birbirinden ayrılmaktadır. Bu ayrımlardan en önemlisi ERC-20 standartları ile oluşturulan tokenlerin bölünebilmesi ve değiştirilebilmesidir. Burada karşımıza fungible ve non-fungible kavramları çıkmaktadır. Fungible ya da değişimi mümkün tokenler ya da non-fungible değişimi mümkün olmayan eşsiz ve benzersiz kavramlarının detaylarını öğrenmek “NFT Nedir?” yazımızı buraya tıklayarak okuyabilirsiniz. ERC-20 standartlarının aksine ERC-721 standartları eşsiz token oluşturmada kullanılmaktadır. Bu standart ile oluşturulan tokenler birbirinin yerine geçemez ve her biri benzersiz özelliklere sahiptir.
ERC-20
ERC-20 standartları 2015 yılında ortaya çıkarıldıktan sonra ağdaki birçok merkeziyetsiz platform, uygulama ve geliştirici tarafından benimsenmiş ve bu sayede akıllı kontratlar arasındaki karşılıklı etkileşim bu protokol standartları üzerinden sağlanmıştır. Bir token oluşturmak istediğinizi varsayalım. Tüm standartları baştan belirlemek yerine Ethereum ağında hali hazırda binlerce tokenin oluşturulmasında kullanılmış olan ERC-20’yi tercih etmek hem zaman hem de entegrasyon açısından birçok avantajı içerisinde barındıracaktır. ERC-20 standartları ile bir token oluşturduğunuzda tokeniniz Ethereum blokzinciri üzerinde çalışmakta ve bu blokzincir üzerinde çalışan binlerce merkeziyetsiz platform ya da uygulama ile entegre olmuş olacaktır.
Belirli bir standardın olmadığı durumu düşünelim. Ortada birbirinden farklı standartlarda oluşturulmuş yüzlerce, belki binlerce token yer alacaktı. Bu da her token için ayrı bir entegrasyon işleminin gerçekleştirilmesine sebep olacak, zaman ve maliyet açısından büyük kayıplara neden olacaktır. ERC-20 standartları ile oluşturulmuş tokenler birbiri ile entegre şekilde çalışabilmekte ve birçok merkeziyetsiz uygulamada değiş tokuşu gerçekleştirilebilmektedir. Bu sayede kripto para ekosisteminde kullanıcılar için büyük kolaylıklar sağlanmaktadır.
ERC-721
ERC-721 token standardı da ERC-20 gibi Ethereum blokzinciri üzerinde bir token oluşturmak standardıdır. ERC-721 tokenlerinin ERC-20 tokenlerinden farkı, her birinin eşsiz ve dönüştürülemez olmasıdır. Örneğin ERC-20 tokenleri birbiri arasında değerlerine göre değişimi gerçekleştirilebilmekte ve dönüştürülebilmektedir. Aynı zamanda ERC-20 standartlarında oluşturulmuş tokenler birbirinin yerine geçebilmektedir. Örneğin 1 BTXN Token ile başka 1 BTXN Token arasında hiçbir fark bulunmamaktadır. Bu tokenler itibari paralar gibi birbiri yerine geçebilmektedir. Piyasada 20 TL’lik bir banknot ile başka bir 20 TL’lik banknot arasında nasıl hiçbir fark bulunmuyor ise, aynı türdeki ERC-20 tokenleri de birbirinden farksızdır. Ancak bu durum ERC-721 tokenleri için geçerli değildir. ERC-721 tokenlerinin her biri eşsizdir. Birbirinden farklı olan bu tokenler aynı zamanda birbiri ile aynı değere de sahip değildir. Bu token tiplerini sanat eserleri olarak değerlendirebiliriz. Hiçbir sanat eseri, tablo ya da müzik tamamen birbiri ile aynı olamayacağı gibi bu tokenler de birbirinden farklıdır. Bu sebeple takası ve değişimi ERC-20 tokenleri gibi gerçekleşmemektedir.
Son zamanlarda tüm dünyada popüler hale gelen NFT’lerin oluşturulduğu standart olan ERC-721’in, en önemli örneklerinden biri CryptoKitties isimli oyundur. Blokzincir tabanlı olan bu sanal kedi oyununda her kullanıcının benzersiz özelliklere sahip kedileri bulunmaktadır. Bu dijital kedilerin varlıkları Ethereum blokzinciri üzerine işlenmekte ve saklanmaktadır.
