Kripto para ekosisteminin piyasa değeri açısından en büyük 2. projesi olan Ethereum, 8 Ağustos 2021 tarihi itibarıyla uzun zamandır planlanan Londra Sert Çatallanması’nı (London Hard Fork) 12.965.000 numaralı blokta gerçekleştirdi. Londra Sert Çatallanması, içerisinde 5 adet EIP (Ethereum Improvement Proposal) diğer bir ifade ile Ethereum Geliştirme Teklifi içerdi. Ethereum geliştirme teklifleri, Bitcoin Geliştirme Teklifleri’ne benzemektedir. Dileyen herkes bir geliştirme ortaya koyarak bunu ağda önerebilir. Geliştirmenin ağa adapte edilip edilmeyeceğinin son kararı ise topluluk tarafından verilmektedir.
Aşağıdaki tabloda Ethereum tarihi boyunca gerçekleşen önemli dönüm noktaları belirtilmiştir. Son olarak 8 Ağustos tarihinde gerçekleşen Londra Sert Çatallanması’nın içerisinde yer alan 5 adet EIP’i yakından inceleyelim. Daha sonra da Ethereum’da gerçekleşen değişiklikleri ele alalım.
EIP-3198
Bu geliştirme teklifi EIP-1559 ile doğrudan ilişkilidir. EIP-3198 akıllı kontratların ve DApp’lerin (merkeziyetsiz uygulamalar) “Base Fee” adı verilen temel ücretin değerini almasını sağlamaktadır. Bu geliştirme aynı zamanda akıllı kontratların ve DApp’lerin hizmetlerinin iyileştirilmesine de katkı sağlamayı amaçlamaktadır.
EIP-3529
Gas geri ödemelerinin azalmasını sağlayarak ağın tıkanmasını engellemek amacıyla oluşturulmuştur. Ethereum ağındaki bazı akıllı kontratlarda geri ödeme işlemleri çok fazla yer kaplamakta ve ağı yormaktadır. Bu da işlemlerin zaman zaman gerektiğinden daha pahalı hale gelmesine sebep olmaktadır. EIP-3529 ile bu önlenmek istenmiştir.
EIP-3541
Bu Ethereum Geliştirme Teklifi’nde 0xEF Byte ile başlayan akıllı kontrat kodlarının engellenmesi amaçlanmıştır. Mevcutta yer alan 0xEF Byte kodlular herhangi bir şekilde durumdan etkilenmeyecekken, yenilerinin oluşturulması engellenmiştir.
EIP-3554
Ethereum ağında zorluk bombası olarak tanımlanan madenci zorluk seviyesinin Aralık 2021’e ertelenmesini içeren Ethereum Geliştirme Teklifi’dir. Bu sayede Ethereum 1.0 ve Ethereum 2.0’ın madenciler açısından geçişi daha kolay sağlanacaktır.
EIP-1559
Londra Sert Çatallanması’nın en önemli EIP’i konumunda yer alan EIP-1559, Ethereum’un yapısını uzun vadede büyük ölçüde değiştirecek. Ethereum teorik anlamda bir maksimum arza sahiptir. Teorik ifadesinin kullanılmasının sebebi bir süre sonra Ethereum üretiminin neredeyse donma noktasına geleceği ve çok küçük miktarlarda yeni Ethereum’un ortaya çıkacak olmasıdır. Diğer bir ifade ile Ethereum’un sınırsız bir arza sahip olduğunu söylemek pratikte pek mümkün değildir. Bu konuyla ilgili detaylı bilgi için “Kripto Paralarda Enflasyon ve Deflasyon” isimli akademi yazımızı okuyabilirsiniz.
Benzer fikir birliği mekanizmasına sahip projelerde olduğu gibi Ethereum’da da ağın en değerli parçaları madencilerdir. Güvenlik, merkeziyetsizlik ve ölçeklenebilirlik konusunda ağa doğrudan etkisi olan bu blokzincir görevlileri, iki farklı ücret mekanizması ile ödüllendirilmektedir. Bunlardan biri işlem ücretleri (transaction fees) diğeri ise blok ödülleridir (block rewards). Blok ödülleri, zamanla Ethereum ağında gerçekleştirilen geliştirmelerle değişikliğe uğramıştır. Örneğin blok başına verilen ödül sayısı Byzantium’a kadar 5 ETH iken, Byzantium’dan Petersburg’a kadar 3 ETH’ye, Petersburg’dan sonra ise 2 ETH’ye düşürülmüştür. Aşağıdaki grafikte bu değişim gösterilmiştir.
EIP-1559 ile neler değişti?
Ethereum’un bir internet ağı olarak nitelendirilmesinin sebebi üzerinde birçok yapı kurulabilmesinden kaynaklanmaktadır. Bitcoin ağında yalnızca Bitcoin transferleri ve ödemeleri bulunurken, Ethereum ağında transferler, NFT pazarları, DeFi (merkeziyetsiz finans) Projeleri, Oyunlar vb birçok merkeziyetsiz uygulama bulunmaktadır. Bu da Ethereum ağında gerçekleşen işlem sayısını büyük boyutlara çekmektedir. Ethereum transferlerinin yanında daha karmaşık ve büyük boyuttaki bu işlemlerle ağ daha fazla sıkışmakta ve işlem birikmektedir. Biriken işlem sayısı da madencilerin daha yüksek işlem ücreti ödeyen transferleri öncelik alarak bloğa koyması nedeniyle işlem ücretlerinde bir artış gerçekleşmektedir. Aşağıdaki grafikte son bir yılda Ethereum ağındaki ortalama işlem ücretleri görülmektedir. Oldukça dalgalı bir seyir izleyen ortalama işlem ücretleri yıl içerisinde 70 USD seviyesini geçmiştir. Dip olarak ise, 3 USD seviyelerine kadar gerileyen işlem ücretlerindeki aralığın bu denli büyük olması değişken ve istikrarsız işlem ücretlerini ortaya çıkarmaktadır.
Kaynak:blockchair
EIP-1559 ile birlikte herhangi bir işlem gerçekleştirildiğinde ödenmesi gereken bir minimum ücret ortaya çıkarmıştır. Bu kavram “Base Fee” kavramıdır. Base Fee ağdaki yoğunluğa göre değişiklik gösterebilse de herkesin için aynı olan bir ücrettir. Ödenen ekstra ücretlerin ortadan kalkması ile madencilerin gelirlerinin büyük ölçüde azalmasının da önüne geçilmek istenmiş ve “Tip (Bahşiş)” kavramı ortaya çıkarılmıştır. İşleminin çok daha hızlı gerçekleştirilmesini isteyen kullanıcılar madencilere bahşiş vererek işlemlerinin hızını arttırabilmektedir. Bu geliştirmeyle birlikte işlem ücretleri de yakılmaya başlanmıştır. Ethereum madencileri aldıkları blok ödülü ve ekstra işlem bahşişleri dışında herhangi bir işlem ücreti kazanamamaktadır. Bu yapı ile birlikte de Ethereum miktarı giderek azalma haline, diğer bir ifade ile deflasyonist bir yaklaşıma girmiştir. Ultrasound.money verilerine göre Londra Sert Çatallanması ağda yürürlüğe girdiğinden beri yaklaşık 130 bin ETH yakılmıştır. Bu rakam ortalama dakikada 3,68 ETH yakılacak şekilde de devam etmektedir. Kripto para yakımı nedir öğrenmek için buraya tıklayınız. Bu miktar Ethereum’un yaklaşık değerinin 3.000 USD olduğu varsayılırsa, yaklaşık 375 Milyon USD’lik bir tutara denk gelmektedir. Aşağıdaki görselde toplam yakım miktarı ve ortalama dakikada yakın Ethereum miktarı görülmektedir.
Kaynak: ultrasound.money
Tüm bu geliştirmelerle birlikte Ethereum, mükemmel blokzincire ulaşma çabalarına bir yenisini eklemiştir. Ethereum güvenlik ve merkeziyetsiz açısından ekosistemin en iyi örneklerinden biridir. Ölçeklenebilirlik sorunu ise ağın en dikkat çeken problemi konumundadır. İşlem ücretleri, ağdaki yoğunluk ve de blok boyutu, tüm bunlar Ethereum’un çözmeye çalıştığı problemlerdir. EIP-1559 Ethereum’daki işlem ücreti olan gas miktarını düşürme konusunda bir kesinlik vermemektedir. Gas ücretleri düşebilir ancak bu konuda EIP-1559’un net bir etkisi var demek mümkün değildir. EIP-1559 ile birlikte gas ücretlerinin düşürülmesinden çok öngörülebilir halde olması tercih edilmiştir. İşlem ücretlerinin belirli bir standarda oturması açısından oldukça büyük bir öneme sahiptir.
