Projenin Adı: PancakeSwap
Projenin Belirteci: CAKE
Projenin İnternet Sitesi: pancakeswap.finance
Projenin Twitter Adresi: twitter.com/PancakeSwap
Projenin İzahname Adresi: İzahname için buraya tıklayabilirsiniz.
A.PancakeSwap Nedir?
PancakeSwap, Binance Smart Chain (BSC) blokzincirinde faaliyet gösteren, kullanıcıların BEP-20 standardındaki çeşitli kripto paraların alım satımını gerçekleştirebildiği ve protokole likidite sağlayarak pasif gelir elde edebildiği otomatik piyasa yapıcı (AMM) prensibiyle çalışan bir DEX, yani merkeziyetsiz dijital varlık platformudur. Eylül 2020’de kullanıcıların karşısına çıkan platform, sunduğu yüksek yıllık yüzdelik kazanç oranları (Annual Percentage Rate - APR), Binance platformunun desteği ve sunduğu kullanıcı dostu arayüz sayesinde kısa sürede çok büyük bir kullanıcı kitlesi elde etmiş ve metnin yayınlandığı 17 Mayıs 2021 tarihi itibarıyla 9.825.338.065 dolara ulaşan toplam kilitli değeriyle (Total Value Locked – TVL) kripto ekosisteminin en büyük birkaç merkeziyetsiz finans (DeFi) platformundan biri hâline gelmiştir. Platformun yönetim tokeni olan CAKE, piyasanın en hızlı büyüyen tokenlerinden birisi olarak bilinmektedir.
B. PancakeSwap Neler Sunmaktadır?
2020 yılının yaz ayında Uniswap gibi platformların başını çektiği merkeziyetsiz finans (DeFi) çılgınlığı, SushiSwap, BurgerSwap gibi yüksek kazanç vadeden yemek temalı merkeziyetsiz platformların da ortaya çıkışını beraberinde getirmiştir. Fakat Ethereum blokzincirindeki ölçeklenebilirlik sorunu işlem sürelerini uzatarak yüksek gas ücretleriyle kullanıcı maliyetlerini büyük ölçüde artırmıştır. Bu durum düşük işlem ücretleriyle kullanım kolaylığı sağlayacak ve Ethereum temelli platformlarla rekabet edecek çözümlere olan ihtiyacı artırmıştır ve PancakeSwap, BSC’nin hız ve düşük işlem ücretleri gibi özelliklerini de kullanarak bu ihtiyaca cevap verme amacıyla ortaya çıkmıştır. Adını hepimizin bildiği lezzetli bir hamur işi olan pankekten alan platform likidite sağlayıcılarının elde ettiği pasif gelir dışında sunmuş olduğu farmlar (çiftlikler) ve syrup poollar (şurup havuzları) yoluyla kullanıcılarına ekstra gelir elde etme fırsatı sunmaktadır. Ayrıca platformun yerel tokeni olan CAKE sahipleri protokolde yapılacak değişikliklerde oy vererek söz sahibi olabilmektedir.
Platform 2021 nisanının sonunda V2 sürümüne geçmiştir ve beraberinde auto-compounding, fiyat tahmini gibi çeşitli yenilikler getirmiştir.
Token Alım Satımı
Çıkış itibarıyla Uniswap klonu olarak ortaya çıkan bu platform aynı şekilde otomatikleştirilmiş piyasa yapıcı algoritmalarıyla ve çeşitli token çiftlerinin bulunduğu, akıllı sözleşmelerle oluşturulan likidite havuzları yoluyla kullanıcıların %0,2 gibi düşük bir işlem ücretiyle token alım satımı gerçekleştirmesine imkân vermektedir.
Pasif Gelir
Uniswap’ta da olduğu gibi çeşitli token çiftlerinden oluşan havuzlara likidite sağlayan kullanıcılar sağladıkları dijital varlıklar karşılığında likidite sağlayıcısı (LP) tokenleri alırlar. Bu LP tokenleri kullanıcıların havuzdaki toplam paylarına denk bir değere sahiptir. Token fiyatları arttıkça LP tokenlerinin de değeri artmaktadır ancak bu artış geçici kayıp (impermanent loss) olarak bilinen etki neticesinde piyasa artışının altında olabilmektedir. Geçici kayıp kavramı ve AMM'lerin nasıl çalıştığı hakkında detaylı bilgi için Uniswap Nedir? yazımızın Uniswap'ın Teknolojisi bölümüne başvurabilirsiniz. Bu kayıplara rağmen likidite sağlamanın avantajları vardır. Kullanıcılar, yukarıda bahsettiğimiz, yapılan her işlemden alınan %0,2’lik işlem ücretinin %0,17'sini havuzdaki paylarına göre ödül olarak almaktadır.
Örneklendirmek gerekirse:
10 CAKE ve 10 BNB’nin oluşturduğu 10 LP tokeninden oluşan bir havuzda:
1 LP tokeni 1 CAKE + 1 BNB’ye eşittir.
Bir kullanıcı 10 CAKE karşılığında 10 BNB alır
ve başka bir kullanıcı da 10 BNB karşılığında 10 CAKE alırsa
Havuza eklenen işlem ücretleriyle birlikte CAKE/BNB havuzunda 10.017 CAKE ve 10.017 BNB olacaktır.
Ve bunun sonucunda 1 LP tokeninin değeri 1.00017 CAKE + 1.00017 BNB olacaktır.
Ancak Pancakeswap’ın likidite sağlayıcılarının kazandıkları ödüller bunlarla sınırlı kalmamaktadır.
Farmlar ve Syrup Poollar
PancakeSwap’a likidite sağlayan kullanıcılar platformda bulunan farmlara LP tokenlerini kilitleyerek ("staking" yaparak) platformun yönetim tokeni olan CAKE kazanabilmektedir. Burada kazanılan CAKE tokeni, swap ücretlerinden elde edilen gelirle karıştırılmamalıdır. PancakeSwap platformu aynı zamanda her blok başına belirli sayıda token üreten bir mekanizma olarak bu tokenleri kullanıcılara platformu kullandıkları için ödül olarak dağıtmaktadır ve dolayısıyla platforma likidite sağlanması için büyük bir teşvik yaratmaktadır. Platform uzun bir süre boyunca blok başına 40 CAKE üretmiştir ve her 40 tokenden 12’si farmlara ve piyangoya ayrılmıştır. Günlük yaklaşık 300 binin üstünde CAKE tokeni farmlarda kilitledikleri LP token miktarlarıyla orantılı olarak dağıtılmıştır ve bu sayı azalarak devam etmektedir.
Ülkemizde pek yaygın olmasa da Amerikan filmlerinden öğrendiğimiz bir şey de pankekin lezzetli akçaağaç şurubuyla birlikte servis edildiğidir. PancakeSwap da bu konsepti karşılıyor gibi görünüyor. Çünkü kullanıcılar şurup havuzları olarak Türkçeleştirebileceğimiz Syrup Poollarda CAKE tokenlerini kilitleyerek başta CAKE olmak üzere çok sayıda farklı token kazanabilmektedir. Öncelikle sadece CAKE tokeni için çıkan bu havuzlar zamanla Pancakeswap’la iş birliği yaparak görünürlük kazanmak ve token dağıtımı yapmak isteyen platformlara da açık hâle gelmiştir.
PancakeSwap V2’nin çıkışıyla birlikte kullanıcıların CAKE havuzundan kazandığı CAKE’leri toplama gereksinimi duymadan havuza geri ekleyerek bileşik faiz uygulayan Auto-CAKE havuzu da kullanıma açılmıştır. Bu özellik PancakeBunny ve Autofarm gibi platformlarda bir süredir sunulmaktaydı.
Bir şurup havuzundan alınan yukarıdaki görselde görüldüğü gibi kullanıcılar yatırdıkları CAKE miktarının yılda %120.05’i değerinde DFD tokeni kazanabilmektedir. Bu meblağ 365’e bölünerek günlük kazanç üzerinden de planlama yapılabilmektedir.
Şurup havuzları yoluyla BSC üzerinde faaliyet gösteren yeni projeler kendini tanıtma imkânı bulmaktadır. Bununla birlikte asıl amaç her gün yüzbinlerce adet üretilen CAKE'in enflasyon neticesinde değerini kaybetmemesi için tokene yeni kullanım alanları yaratmaktır. Bu havuzlar CAKE tokenine olan talebi artırmaktadır ve aynı zamanda bu tokenler kilitlendiği için fiyat dalgalanmaları azaltılmaktadır.
CAKE Piyangoları
CAKE gibi dağıtım sınırı olmayan ve her gün çok sayıda üretilen bir tokenin değerini korumak için PancakeSwap farklı mekanizmalar da geliştirmiştir. Bunlardan birisi de piyango sistemidir. Her blok başına üretilen CAKE’lerin bir kısmı da piyango için ayrılır. İsteyen kullanıcıların da 1 CAKE yatırarak katılabildiği piyangolarda kullanıcılar 4 sayıdan oluşan biletler alırlar. Çekiliş sonucu 4 bilen, 3 bilen ve 2 bilenler CAKE cinsinden ödül alırlar. Piyango için toplanan meblağın yüzde yirmisi yakıma gider ve böylece piyasadan token azaltılmış olur.
Farmdan Token İhracı (Initial Farm Offering - IFO)
PancakeSwap, tıpkı diğer platformların gerçekleştirdiği ICO (Initial Coin Offering – Koinin İlk İhracı) ve IDO’lar gibi (Initial Decentralized Offering - Merkeziyetsiz Platformlardan Token İhracı) gibi kendi geliştirdiği farm sistemiyle paralel bir token ihraç mekanizması geliştirmiştir. Pancakeswap’ta ihraç edilmek üzere kabul edilen yeni projelerin tokenlerini almak için kullanıcılar platformdaki IFO (Initial Farm Offering - Farmdan Token İhracı) havuzuna CAKE – BNB LP Tokenleri yatırmakta ve yatırma süresi dolduğunda talep ve yatırdıkları miktarlara göre yeni ihraç edilen tokenlerden almaktadır. Yatırılan LP tokenleri de CAKE yakımında kullanılmaktadır.
C. PancakeSwap Teknolojisi
PancakeSwap otomatik piyasa yapıcı (automated market maker – AMM) algoritmalarıyla çalışan bir merkeziyetsiz alım satım platformu (DEX)’tir. Merkezi borsalar emir tahtaları aracılığıyla alıcı ve satıcıları birleştirirken, AMM’lerde alım yapmak isteyen kullanıcı satıcıyla değil akıllı sözleşmelerle oluşturulmuş havuzlarla etkileşime geçer. Bu havuzlar kullanıcıların alım satım yapmak istediği token çiftlerinden oluşmaktadır. Önceki bölümlerde bahsettiğimiz gibi AMM platformları çeşitli teşvikler yaratarak dijital varlık sahiplerini bu havuzlara likidite sağlamaya teşvik etmektedir.
Uniswap yazımızı okuyanların da bileceği gibi bu platformda CAKE karşılığında Binance Coin (BNB) almak isteyen kullanıcı bu swap işlemini gerçekleştirirken aslında kullanıcıların likidite sağladığı CAKE-BNB havuzuna CAKE ekleyip karşılığında BNB almaktadır. AMM algoritması CAKE likiditesi ve BNB likiditesinin çarpımı olan havuz likiditesini sabit tutmaktadır. Herhangi bir alım satım işlemi sonucu fiyat paritesi değiştiğinde arbitrajcılar bu fırsattan yararlanarak havuz fiyatını piyasa fiyatına geri getirmektedir.
PancakeSwap’ı diğer AMM’lerden ayıran özelliği bu kadar çok ödül dağıtmasına rağmen sürdürülebilir bir token ekonomisi yaratmış olmasıdır ve teknolojisinin temelinde bu yatmaktadır. Bunun ilk adımı da önceki kısımda bahsedildiği gibi CAKE tokeni için bolca kullanım alanı ve dolayısıyla talep yaratmak ve aynı zamanda kullanıcıları CAKE tokenlerini satmak yerine ellerinde tutmaya teşvik etmektir. Şurup havuzları buna örnektir.
Bu token ekonomisin ikinci ayağı ise deflasyonist mekanizmalardır ve bunun başında yakım işlemi gelir. CAKE fiyatının yükselmesi için her gün ciddi miktarda yakım işlemi gerçekleşmektedir. Yakım işlemi için izlenen yolları şu şekilde özetleyebiliriz:
- Geçtiğimiz ay içerisinde topluluğun oylarıyla verilen karar neticesinde emisyonlar, yani blok başına CAKE üretimi düşürülmüştür. Blok başına üretilen 40 CAKE’in 18’i yakıma gitmektedir.
- PancakeSwap profil oluşturma seçeneğini de kullanıcılara sunmuştur ve ilk profil açan 8888 kişiye çeşitli NFT (eşşiz token) ödülleri vermiştir. Profil açmak ve NFT oluşturmak için CAKE ödeme yöntemi olarak kullanılmıştır ve kullanılan CAKE’ler yakıma gitmiştir.
- Piyango biletleri alımında kullanılan CAKE’lerin %20’si yakıma gitmektedir.
- IFO’larda toplanan CAKE’lerin hepsi yakıma gitmektedir.
- PancakeSwap V2 ile gelen Auto-CAKE havuzundaki her toplama işleminin %2’si yakıma gitmektedir.
- PancakeSwap V2 ile birlikte platformda yapılan alım satım işlemlerinden alınan %0,2’lik işlem ücretinin %25’i yani yapılan işlemin %0,05’i yakıma gitmektedir.
D. PancakeSwap’ın Ekip ve Şirket Yapısı
PancakeSwap anonim bir ekiple çalışmaktadır. Zaman zaman çeşitli pozisyonlar için iş ilanları açsalar da çalışanlar kimliklerini paylaşmamaktadır. Platformun yemek temasıyla uyumlu olarak geliştirici ekip üyeleri Chef (Şef) unvanını kullanmaktadır.
E. PancakeSwap’ın Dijital Varlık Ekonomisi
Protokolün yönetim tokeni olan CAKE’in toplam piyasa değeri metnin yazıldığı tarihte 4,58 milyar dolara ulaşmaktadır. Piyasada 164.900.128,86 adet CAKE dolaşımdadır ve Pancakeswap’ın Teknolojisi bölümünde bahsettiğimiz yöntemlerle toplam 125.567.469 CAKE yakıma gitmiştir.
Günlük yaklaşık 1 milyon 152 bin CAKE üretilmekte ve 560 bin 400 CAKE yakıma gitmektedir.
F.PancakeSwap’ın Değerlendirmesi
DeFi ekosistemindeki en büyük platformlarından birisi olan PancakeSwap’ın verdiği ödüller her ne kadar ilk çıktığı dönemlere göre düşmüş olsa da Ethereum temelli birçok platforma göre çok daha yüksek APR’lar sunarak tercih sebebi olmaktadır. Binance Smart Chain üzerinde kurulan yeni yield farming platformlarının da büyük bir çoğunluğunun likidite havuzlarını Pancakeswap üzerinden oluşturup alım satım işlemlerini PancakeSwap yönlendiricisinden gerçekleştirdiği düşünüldüğünde bu ekosistem için ne kadar merkezi olduğu anlaşılmaktadır.
Binance Smart Chain’de gerçekleşen işlemlerin %20’sini tek başına gerçekleştiren platform 21 Nisan tarihinde gerçekleştirmiş olduğu 2 milyon işlemle aynı gün 1,55 milyon işlem gerçekleştiren bütün Ethereum ağını geride bırakmıştır. Bu başarının devamı platformun yüksek ödüller vermeye devam etmesine, yenilikçi uygulamalarla kullanıcıları çekmeye devam etmesine ve elbette CAKE fiyatının yükselmesine bağlıdır. CAKE fiyatının yükselmesi ödüllerin azalması anlamına gelse de kullanıcılara sunulan yeni havuzlarla yüksek APR’lar verilmeye devam edilmektedir. Binance’in açık desteği ve BSC ekosisteminin genişlemesi devam ettiği sürece Venüs’le birlikte bu ekosistemin amiral gemisi olan PancakeSwap’ın büyümeye devam etmesini beklemek yerinde olacaktır.
